Willem Vermeend 3D printing verandert de wereld spectaculair

Over twintig jaar ziet de wereld er totaal anders uit. Sterker nog: in combinatie met internet, robotica en open software zal 3D printing leiden tot een nieuwe industriële revolutie met ingrijpende gevolgen voor onze economie, bedrijven en het onderwijs. Dat is de stellige overtuiging van internetondernemer en bijzonder hoogleraar Economics and E-business dr. Willem Vermeend, oud Staatssecretaris van Financiën en voormalig Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het onderwijs is daarbij van cruciaal belang voor de ontwikkeling van een nieuwe maakindustrie.

Veelzijdig

Vermeend heeft economie en fiscaal recht gestudeerd. Maar de maakindustrie is voor hem zeker geen onbekend terrein en dus de vraag: vanwaar die belangstelling? “Ik heb vroeger in de modelmakerij van mijn vader gewerkt en daar onder meer leren werken met mallen. Mijn vader wilde dat ik naar de HTS ging, maar mijn moeder vond dat ik naar de universiteit moest. Dat werd eerst een MO-akte economie en later, omdat ik dat een mooie combinatie vond, fiscaal recht. Verder heb ik een aantal bedrijfjes gehad en die hadden allemaal wat met techniek te maken. Dus nu ben ik weer terug bij af.” Over de veelzijdigheid van Willem Vermeend, die lid is van de PvdA, is ooit eens gezegd: “Aan Willem kan je alles toevertrouwen, behalve het socialisme.”

Oplevende economie

Zelfs de pessimisten onder ons kunnen er niet omheen, dat het in de Eurozone beter gaat met de economie, zegt Vermeend. “Het ondernemers- en het consumentenvertrouwen is toegenomen en je ziet dat de zwakke Europese landen tegenwoordig weer tegen lage rentes lenen en dat sommige landen zelfs geen hulpprogramma’s meer nodig hebben. Alle harde cijfers wijzen erop, dat het beter gaat in Europa. Ook in Nederland zien we een licht herstel. Nederland is een exportland en als de wereldhandel toeneemt, stimuleert dat onze buitenlandse handel.” Wel is volgens Vermeend de economische opleving nog broos. Hij ziet een paar beren op de weg. “Amerika is de grootste economie op de wereld en draait steeds beter. Maar daar is aangekondigd dat de centrale bank, die de geldpersen laat draaien om geld in de economie te pompen, dit geleidelijk aan gaat terugdraaien. Als de centrale bank dat niet voorzichtig genoeg doet, kun je een terugslag krijgen. Daarnaast vormt de wispelturige Chinese economie een bedreiging.” “De tweede beer op de weg die roet in het eten kan gooien, zijn de Europese banktesten. En als die tegenvallen, veroorzaken die een reactie op de Europese beurzen. Maar als die testen meevallen en Amerika doet het ook nog eens rustig aan met het dichtdraaien van de geldkraan, kan het herstel doorzetten.”

Veranderende economie

Nederland staat volgens de laatste cijfers op de eerste plaats in de industriële index qua vertrouwen, aldus Willem Vermeend. “In Duitsland trekt de industrie eveneens aan, ook in de metaalsector. Maar we moeten nu vooral naar toekomstige ontwikkelingen kijken. Onze economie gaat de komende twee decennia meer veranderen dan in de afgelopen vijftig jaar. We gaan heel snel naar een interneteconomie, een smartphone/tablet economie. En dat gebeurt in een spectaculair tempo. Daarnaast worden er steeds meer apparaten met het internet verbonden, waardoor allerlei processen steeds sneller gaan. Met alle gevolgen voor technologische ontwikkelingen, maar ook voor de werkgelegenheid van dien.”

3D printing heeft niet alleen gevolgen voor de economie, maar ook voor logistieke processen. Vermeend vervolgt: “3D printing heeft minder beperkingen bij fabricagemethoden. Dit gebeurt computergestuurd. Ik heb in het bedrijf van mijn vader vroeger ook mallen gemaakt. Als ik een mal verknalde was mijn vader buitengewoon boos op mij, omdat daardoor vele duizenden guldens verloren gingen. Nu kan ik die mallen in 3D op mijn computer maken en kan ik honderden mallen verknallen zonder dat dit echt wat kost. Je kan veel meer dingen maken en ook sneller dan vroeger. Een ander voordeel is, dat ik het niet in Nederland hoef te laten uitprinten. Ik kan het doorsturen naar bijvoorbeeld China en het daar laten printen. Dit heeft enorme gevolgen voor de logistiek en ook voor de economieën van landen. En vergeet daarbij ook de consequenties voor de werkgelegenheid niet.”
Andere belangrijke aspecten in de voortgang naar een interneteconomie zijn de ontwikkeling van data-analyse en cloud computing. Beiden hebben ingrijpende gevolgen voor de inrichting van bedrijfsprocessen, aldus Vermeend. Bovendien ziet hij een verschuiving van landeneconomieën naar regio-economieën en stadseconomieën. Door digitalisering zijn de economieën grensoverschrijdend geworden. “We zullen ook zien dat de tijd van grote bedrijven met vele duizenden werknemers voorbij is. Bedrijven worden kleiner, internationaler en veel flexibeler. Dat is nodig om adequaat te kunnen inspelen op de razendsnelle veranderingen op internationale markten. De ouderwetse grote bedrijven zijn onvoldoende flexibel en vaak ook te duur met omvangrijke administraties en eigen ict-afdelingen en in veel gevallen personeel dat onvoldoende is geschoold voor de nieuwe economie. Kleine slagvaardige bedrijven met een beperkt werknemersbestand dat bovendien goed thuis is in de wereld van het internet en nieuwe technologische ontwikkelingen zijn sneller en kunnen vaak goedkoper werken. Soms hebben ze in het begin genoeg aan een laptop, smartphone en een
i-pad waarmee ze de mondiale markt opgaan. Als zij maar internet hebben.”

Aanjager ICT

Medio 2013 is Willem Vermeend door de huidige Minister van Sociale Zaken Henk Kamp benoemd tot, zoals het officieel heet, Aanjager van Doorbraakprojecten met ICT. “Wij moeten barrières slechten, vooral in het MKB, als het gaat om ICT doorbraakprojecten. Dat zijn die ontwikkelingen die ik al eerder heb genoemd als data-analyse, 3D printing, enzovoorts. Wij moeten er toe bijdragen dat die projecten versneld van de grond komen en, als dat niet lukt, bezien welke knelpunten er zijn.”

Vermeend stelt, dat Nederland op het gebied van 3D printing een goed uitgangspunt heeft: “Dat komt mede door de vele zogenaamde fablabs. Deze proefkonijnen hebben de voedingsbodem gelegd voor een goed klimaat hiervoor in ons land. Hiermee zitten wij in de top vijf. Niet zozeer op het gebied van de hardware, wel voor wat betreft de niche markten en de creatieve sector daarom heen.

Ik zie bijvoorbeeld goede kansen voor bio printing, de medische sector en food printing. In ons team bezien we momenteel ook de mogelijkheden van 3D printen in de bouw. Als bouwnatie zouden wij daar internationaal mee kunnen scoren. Ook metaalprinting biedt perspectief, zoals in de auto-industrie en de scheepsbouw. Je hebt dan bijna geen voorraad nodig, omdat er als het ware op afroep wordt geproduceerd. In Duitsland gebeurt het nu ook bij de productie van pijpen. Ook ziet hij ongekende mogelijkheden op de markt voor oldtimers, waarvoor de onderdelen steeds zeldzamer worden. “Als je de bouwtekeningen vertaald naar 3D ontwerpen, kan je die onderdelen heel gemakkelijk maken door middel van 3D printing.” Zo gelooft Vermeend heilig in het slagen van het project van 3D metaalprinting in Eindhoven bij Additive Industries (Brainport).

Onderwijs

Op het gebied van 3D printing moet er volgens Willem Vermeend nog een hoop gebeuren, willen we hier de boot niet missen. Als voorbeeld voor ons land noemt hij de ontwikkelingen in Engeland. Daar komen in het basisonderwijs 3D printers te staan en krijgen kinderen les in fabricagemethoden. Het nieuwe maken, wordt het daar genoemd. “De leerlingen krijgen internet les en leren programmeren. En vervolgens leren ze hoe ze iets kunnen maken. Kinderen vinden dat leuk.” Vermeend stelt, dat wij dit in Nederland ook moeten gaan doen en wel op alle niveaus, waarbij je een soort basiskennis introduceert van wat is het, wat je ermee kunt en wat het is ten opzichte van vroeger. “Je moet eigenlijk kennis opbouwen in het onderwijs in Nederland, zodat je kunt onderkennen wat je ermee kunt doen, en welke voor- en nadelen het heeft.”

Omslag in denken en doen

“Ons denken zal moeten veranderen. Wij denken allemaal nog in traditionele fabricagemethoden. Maar de digitalisering, die steeds sneller plaatsvindt, brengt dit alles in een stroomversnelling. Ook het vervallen van patenten zal een en ander nog versnellen. Er komen nu thuisprinters op de markt waarbij de scanner in het apparaat zit. Nu moet je alles nog apart scannen, maar bij dit apparaat stop je het object erin en vervolgens wordt het uitgeprint. Zo kun je een aantal ingewikkelde processen overslaan. En zo zie je hoe snel het gaat,” aldus Vermeend.

Gevolgen voor de werkgelegenheid

Willem Vermeend poneert hier een stelling over: “Je werkt nu in een bedrijfstak, waarvan je denkt dat het risico groot is dat deze gaat krimpen. Of je doet een schoolopleiding voor banen die er straks niet meer zijn. Denk aan mbo-ers met een administratieve opleiding die niet meer aan de bak komen omdat die banen worden weggesaneerd door online boekhoudprogramma’s waardoor een hoop administratief werk nu is geautomatiseerd. Dit zie je ook bij ICT-, administratieve- en inkoopprocessen. Dat heeft tot gevolg, dat straks hele afdelingen niet meer zullen bestaan. En dat betekent, dat we straks mensen nodig hebben die beschikken over specialistische kennis, maar ook meer mensen die met hun handen kunnen werken. Denk hierbij aan het onderhouden van al die printers. Ook moeten die printers bediend worden en heb je mensen nodig die 3D ontwerpen kunnen maken. Vervolgens moeten die geprinte producten worden afgewerkt. Ook als je op dit moment een baan hebt moet je nu al kijken, en dat moet je permanent doen, waar de nieuwe toekomstmogelijkheden liggen. En voor de mensen die aan een opleiding willen beginnen adviseer ik in ieder geval: verdiep je in de opmars van de nieuwe economie en ga vakken volgen die daarop inspelen. Ook oudere werknemers raad ik dergelijke aanvullende opleidingen aan, zodat je in elk geval kunt meepraten en meedenken. Ga je richten op de vernieuwingen die eraan komen,” luidt zijn devies. “Zo krijg je een voorsprong op anderen, ook op je CV!”
Volgens Vermeend zijn we in Nederland nog niet te laat. “We moeten wel gas geven. Ik ben bepaald positief. Ik zie overal nieuwe ontwikkelingen op het gebied van 3D printen en internettoepassingen. Onze kinderen lopen voorop in de wereld als het gaat om het gebruik van de laptop, smartphone en i-pad. Zij vormen de voorhoede in Nederland. Daarom moeten we deze materie nog veel sneller integreren in ons onderwijs. En verder: “Ik zie een hele nieuwe maakindustrie in Nederland ontstaan. Ik geloof echt in een nieuwe industriële revolutie. Daarom moeten wij daar snel en proactief op inspelen.”

Oproep

Willem Vermeend doet een klemmende oproep aan het bedrijfsleven in Nederland: “3D printen komt eraan. Ga eens na, in welke sector je ook zit, of 3D printen iets voor jouw bedrijf kan betekenen in de zin van efficiency, nieuwe productie, nieuwe omzet, noem maar op. Soms kom je tot de conclusie dat je er niets aan hebt. Maar dan heb je in ieder geval de geruststellende gedachte ernaar gekeken te hebben. Maar vergeet daarbij je concurrent niet. Misschien ziet die er wel wat in en heb jij wellicht verkeerd gedacht.” Vermeend is optimistisch, dat het gaat lukken. “Ik reis door de hele wereld en als ik dan terugkom in Nederland is mijn conclusie nog steeds, dat wij in vergelijking met de meeste landen in een geweldig land leven. Ik constateer gelukkig ook, dat in ondernemend Nederland het doemdenken aan het afnemen is. Nederland moet het hebben van optimisme. Ik zie creatieve en innovatieve ondernemers. Het moet bruisen, daar geloof ik in. Dit moet het keerpunt zijn, dat het afgelopen is met dat gesomber. Aanpakken en innoveren, punt!.”

www.3dprintwereld.com/ www.ebusinessbook.nl