Aluminium Gevelbouw

Aluminium blijft populair voor gevelbouw
 

De bouw verkeert momenteel in zwaar weer, maar naast de verminderde nieuwbouw zijn er gelukkig nog veel renovatieprojecten. In beide gevallen wordt aluminium al sinds jaar en dag veel toegepast als materiaal voor gevelbekleding. Wat speelt er momenteel in de aluminium gevelbouw en welke ontwikkelingen zijn er gaande? We vroegen het aan enkele specialisten.

Hans Harlé (artikel uit 2004)

Garfield levert producten en halffabricaten voor aluminium gevels en constructies. Het bedrijf maakt onder andere aluminium gevelpanelen in de gewenste uitvoering en levert deze aan montagebedrijven die de betreffende gevels ter plaatse opbouwen. Het hoofdkantoor van Garfield bevindt zich in Schiedam; daarnaast zijn er vestigingen in Cuijk en ’s-Gravendeel. “Onze klanten maken kozijnen of puien, of ze bouwen gevels”, vat Edwin Sjoukes van Garfield samen. “Wij leveren allerlei afwerkingen daar omheen, zoals aluminium dakranden, kappen en gevelelementen. Voor gevels leveren we voorbewerkte panelen op maat, al dan niet gezet tot bijvoorbeeld cassettes, die voorzien zijn van de gevraagde oppervlakteafwerking. We hebben daarvoor een uitgebreid machinepark tot onze beschikking. Nieuwbouwprojecten zijn er de laatste jaren minder, maar we hebben nu wel des te meer renovaties. Aluminium wordt vaak gekozen voor gevels omdat er weinig onderhoud aan is, de levensduur lang is en het schoonmaken gemakkelijk gaat. Bovendien kun je het in allerlei kleuren uitvoeren en is het gemakkelijk te verwerken; je hebt er zo een gaatje in geboord of een hoekje afgezaagd. Dat betekent natuurlijk wel dat er sneller een deuk in zit dan in staalplaat, dus je moet er wat subtieler mee omgaan.”


Anodiseren en poedercoaten besteedt Garfield uit aan daarin gespecialiseerde bedrijven. “Zo’n 80% van onze aluminium producten wordt gemoffeld ofwel gepoedercoat”, aldus Edwin Sjoukes. “De overige 20% wordt geanodiseerd of blijft brute. Voor de gevelpanelen kiezen onze klanten meestal dezelfde afwerking als de aangrenzende raam- en deurkozijnen krijgen. Het voordeel van poedercoaten is behalve de grote kleurkeuze dat je geen last hebt van oneffenheden of andere visuele verschillen in het aluminium. Je brengt gewoon een laklaag aan, die het materiaal helemaal bedekt. Bij anodiseren is dat anders; daarbij blijf je het aluminium zelf naturel zien. Bij zwart anodiseren zie je vooral oneffenheden goed; bij andere tinten kun je vaak zien waar er vóór het anodiseren laswerk gedaan is. Bij het lassen breng je namelijk lasdraad van een ander materiaal in het aluminium, en dat gaat bij het anodiseren weer reageren en dat blijf je zien. Zelfs de walsrichting is bij geanodiseerd aluminium van belang: als je aan de gevel platen hangt die verschillend ten opzichte van de walsrichting uit het materiaal geknipt zijn, dan krijg je al kleurverschil. Soms wordt anodiseren juist gekozen vanwege dat naturel uiterlijk, maar je moet je dan vooraf wel realiseren wat de effecten kunnen zijn. Voor ons als verwerkers is het werken met poedergecoate gevelplaten toch wel handiger.”
 

Een kantoorgebouw in Eindhoven waarvoor Garfield de aluminium gevelelementen leverde.

Ook de aluminium gevelelementen van dit kantoorpand in Zierikzee komen van Garfield.

Comfort
 

“Aluminium wordt vooral als gevelmateriaal gekozen omdat het onderhoudsarm is en een lange levensduur heeft”, beaamt Harry Tromp van TGM Technisch Gevelbouw Management. “Verder is het een licht materiaal, dat daardoor gemakkelijk te bewerken en te hanteren is”. TGM ontwerpt gevels en begeleidt vervolgens de bouwactiviteiten voor realisatie van deze gevels. Het bedrijf is gevestigd in het Brabantse Asten en werd 16 jaar geleden opgericht. “Wij vonden dat er bij bouwprojecten vaak te laat met specialistische partijen gepraat werd”, aldus Harry Tromp. “Wij zijn van mening dat de gevel in combinatie met de technische installaties voor een belangrijk deel de kwaliteit van een gebouw bepaalt en het positieve gevoel van comfort, veiligheid en beleving van de gebruiker versterkt.  Het meest in het oog springende deel van een gebouw is de gevel, die bepalend is voor de esthetische kwaliteit. Juist de gevel wordt in de meeste gevallen bij een op budget gestuurde organisatie - een bouwkundige aannemer - ondergebracht die in algemene zin weinig specifieke kennis heeft van de producten waarover hij beslist. We pleiten er daarom voor om als adviseur en nevenaannemer deel te nemen aan integrale ontwikkeling van het gebouw, waarbij partijen als de architect, opdrachtgever, bouwkundige aannemer en adviseurs als één team voor de uitdaging staan een perfect bouwwerk te realiseren binnen de budgetaire, kwalitatieve en planningstechnische randvoorwaarden.” Volgens Harry Tromp kan tijd en geld bespaard worden door in het voortraject de juiste partijen in te schakelen: “Deze partners moeten de kracht en kwaliteit hebben om vanuit hun specifieke kennisgebied te adviseren over materiaal- en producttoepassingen en efficiënte combinaties hiervan. We zien helaas te vaak dat er aluminium gevels ontworpen zijn die onnodig duur, slecht gedetailleerd of niet maakbaar zijn, waardoor ze in een later stadium opnieuw geëngineerd moeten worden. Door ons vroegtijdig in te schakelen is ook een bijdrage te verwachten aan de duurzaamheid van het te realiseren bouwwerk. Aspecten als kortere bouwtijd, minder verspilling, milieuvriendelijke materialen, hoge U-waarden, onderhoudsverantwoordelijke detaillering, integrale toepassing van onder meer zonnestroompanelen en zonwering dragen bij aan een beter gebouw.”

Zelfdragend
 

“Op dit moment worden aluminium gevels meer en meer als prefab elementen op de bouw aangeleverd”, vervolgt Harry Tromp. “De elementen zijn geheel zelfdragend van vloer naar vloer zodat minder bouwkundige constructie nodig is. De binnen- en buitenafwerking van de gevelelementen, de deuren, ramen, ventilatiestroken enzovoort zijn fabrieksmatig ingebouwd, waardoor de toepassing van aluminium nog meer dan vroeger optimaal benut wordt. In de aluminium elementengevels zijn hoogwaardige vacuümpanelen, zonnestroompanelen en steenachtige materialen toepasbaar. Een trend die ingegeven is door enorme leegstand van bestaande kantoorgebouwen is het herbestemmen hiervan. Deze gebouwen krijgen vaak een woonfunctie waardoor de eisen aan de veelal verouderde gevels hoger worden. Het vervangen van de gevels door aluminium raam- of elementensystemen blijkt in de meeste gevallen de enige acceptabele oplossing. In de renovatiemarkt liggen de uitdagingen vaak in het behouden van de esthetische kwaliteit van historische gevels terwijl er hoge eisen zijn voor de technische prestaties. Thermische isolatiewaarde, geluid- en  brandwerende eisen liggen vaak hoger dan in de tijd dat het gebouw gerealiseerd werd.


Met speciale aluminium gevelsystemen kunnen de diverse prestatie-eisen apart maar ook in combinatie ingevuld worden.” Plastica in Waalwijk levert aluminium panelen voor gevelbouw onder de naam Alucopal. “Ze worden onder meer gebruikt voor woningen, utiliteitsbouw en fabrieksgebouwen”, vertelt Gerard Berenschot van Plastica. “We werken vooral in Nederland, maar hebben ook projecten gedaan in België, Duitsland en Zwitserland. Hoe we het aluminium precies aanleveren, verschilt van project tot project. We kunnen complete cassettes leveren met ingefreesde hoeken en ophangsystemen, maar ook voorgefreesde vlakke plaat die in het werk in de juiste vorm gebogen wordt. Dat spaart transportkosten omdat het materiaal dan minder volume inneemt. Onze klanten kunnen kiezen uit allerlei oppervlakteafwerkingen, zoals geborsteld, metallic en een aantal glansgraden. Momenteel is donkergrijs metallic een zeer populaire uitvoering. Op al onze panelen voor gevelbekleding passen we een coating van PVDF ofwel polyvinylideenfluoride toe. Dat is een kunststof coating die door de jaren heen zijn duurzaamheid ruim bewezen heeft.” Behalve duurzaamheid en beperkt onderhoud maakt ook het prijsniveau aluminium aantrekkelijk als gevelbekleding, aldus Gerard Berenschot: “De prijs/kwaliteitverhouding is gunstig, en daardoor blijft het materiaal populair. En het geeft een mooi strak gevelbeeld, want je krijgt een heel vlak geheel. Verder heeft het veel bewerkingsmogelijkheden: je kunt het frezen, er een dagkantafwerking van maken en in principe iedere gewenste kleur krijgen.”

 

Een aluminium gevelbouwproject waarbij TGM dit jaar betrokken was.

Productontwikkeling
 

Sandwichpanelen met Alucopal levert Plastica nog niet zo vaak, maar het aantal neemt wel toe: “We doen daarin momenteel productontwikkeling en we verwachten in de toekomst wel een verdere toename hierin. Je kunt dan meer prefab doen en minder op de bouwplaats. Bovendien kun je sandwichpanelen zelfdragend maken, zodat je de achterconstructie lichter kunt uitvoeren en dus daarop bespaart. Verder zijn we ook aan het kijken naar andere materialen, die in sommige specifieke situaties voordelen kunnen bieden ten opzichte van aluminium, bijvoorbeeld als een zeer hoge corrosiebestendigheid gevraagd wordt.” En de kans op corrosie is zelfs bij aluminium niet altijd uitgesloten, zo bleek in de jaren ’90 toen het fenomeen “filiforme corrosie” hardnekkig de kop op stak. Filiforme corrosie is een soort draadvormige corrosie die zich kan voordoen op gelakt aluminium. Het start op plaatsen waar de lak ontbreekt of erg dun is, bijvoorbeeld bij zaagkanten, gatranden, beschadigingen of scherpe zetranden. De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag was het eerste gebouw waarbij filiforme corrosie zich op forse schaal aandiende. Er ontstond onrust in de aluminium gevelbouw, waarbij de beschuldigende vinger meestal naar de coatingbedrijven werd gewezen. De coatingbedrijven en hun toeleveranciers namen dan ook het initiatief tot een branchebrede werkgroep die zich over de problematiek boog en aanbevelingen opstelde. Die betroffen de gehele keten, van aluminiumlevering via coating en gevelbouw tot onderhoud. Voor alle processtappen werden aandachtspunten genoemd voor de uitvoering ervan, waardoor de kans op latere filiforme corrosie tot een minimum werd teruggebracht. Een kwaliteitsborgingsysteem zoals ISO 9001 werd vereist, en coatingbedrijven moesten Qualicoat-gecertificeerd zijn. Voor gevelbouwers kwamen er richtlijnen voor het gebruikte gereedschap, het afwerken van details en de toe te passen bevestigingsmaterialen. Ook voor het ontwerpen en onderhouden van aluminium gevels stelde de wekgroep richtlijnen op om filiforme corrosie te voorkomen. Dit jaar werden de aanbevelingen nog eens geactualiseerd volgens de recente stand der techniek. Bovendien worden de betrokkenen door de hernieuwde aandacht nog eens op de aanbevelingen gewezen, zodat verdere problemen inderdaad de wereld uit blijven. De werkgroep was inmiddels uitgebreid met vertegenwoordigers uit de advieswereld, semi-overheid en wetenschap. Filiforme corrosie is geen probleem meer; de aluminium gevelbouw kan met een gerust hart de toekomst in.