Blog Ko Buijs: Het voorbereiden, het lassen en het nabewerken van roestvast staal
De nabewerkingskosten van gelaste producten gemaakt van roestvast staal kunnen hoog oplopen, zelfs zo hoog dat dit de kostprijs van het werkstuk voor een groot deel kan bepalen. Daarom is het nodig en verantwoord om veel aandacht aan de voorbereiding te besteden. Bovendien is het van belang om relatief kostbare hulp- en opspangereedschappen te vervaardigen omdat hierdoor de kosten voor de nabewerking sterk positief worden beïnvloed. Vooral de kosten voor het herstel van de vervorming ten gevolge van het lassen kan hierdoor aanzienlijk worden beperkt. Dit is vooral van toepassing bij het lassen van dunne RVS-plaat.
Door Ko Buijs - www.innometconsultancy.nl
Bij het doorslijpen als voorbewerking moet men er op toezien dat altijd in de lengterichting van de te lassen naad wordt doorgeslepen. Het slijpen haaks op de lengterichting veroorzaakt slakinsluitsels en fouten t.a.v. het aanvloeien. De lasnaden moeten zeer goed schoon en vetvrij zijn. Dit geldt ook voor de klemmen, koel- en onderlegstrippen. Vet, olie en verf geven bij verbranding een koolstofopname van het lasmetaal en dat ondermijnt plaatselijk de corrosiebestendigheid.
Koelmiddelen die bij de mechanische voorbewerking worden gebruikt, bevatten meestal zwavelverbindingen. Omdat deze verbindingen aanleiding kunnen geven tot poreusheid en verlaging van de corrosiebestendigheid moeten deze middelen goed worden verwijderd voordat het lassen begint. Grote spanningen en vervormingen kunnen worden beperkt of zelfs vermeden door het kiezen van een juiste lasmethode, stroomdichtheid en voltage, naadvorm alsmede de lasuitvoering. Bij dit laatste kan men bijvoorbeeld denken aan een V-naad, X-naad, kelkvorm of gewoon stuik tegen elkaar geplaatst.
Om de nadelige gevolgen van de ingebrachte warmte te beperken, kan naast het opspannen van een werkstuk ook onderbroken (intermitterend) of teruglopend worden gelast. Dat laatstgenoemde wordt ook wel een pelgrimspas genoemd. Een gunstige warmteverdeling en een geringe vervorming zijn met deze methode te bereiken. Het strekken of krimpen van vervormd roestvast staal is uitermate lastig te herstellen en kan nadelige gevolgen hebben voor de kwaliteit van het materiaal. Door strekken worden namelijk extra spanningen in het materiaal gebracht en het krimpen met een gasbrander zal op de verhitte plaatsen mogelijk carbiden uitscheidingen veroorzaken en mogelijk ook ongewenste verkleuringen. Ook bij het richten door hameren moet men bedenken dat roestvast staal zeer gevoelig is voor deformatie. Vanwege het metastabiele karakter van roestvast staal kan dan vooral op die plaatsen ‘cold working’ ontstaan. De spanningen kunnen daardoor zo groot zijn, dat in bepaalde milieus op die plekken spanningscorrosie kan ontstaan.
Enkele adviezen voor het richten en nabewerken van door het lassen vervormde platen zijn o.a.:
• Het zogenaamde oprekken van een lasnaad; dat moet bij voorkeur gebeuren door de lasnaad in opgespannen toestand met een stempel licht te hameren. Door gebruik te maken van een stempel voorkomt men dat er onnodig naast de las wordt geslagen.
• Platen die na het lassen een zogenaamde ruimte bevatten ten gevolge van de rondgaande verkleining, kan men vlak krimpen door op de plaats waar de ruimte zich bevindt een koperen stempel van 600°C te plaatsen. Deze stempel is van te voren op deze temperatuur gebracht. Hierdoor ontstaat een gelijkmatige krimp en kan de vervorming worden weggewerkt.
• Het verwijderen van aanloopkleuren die door het lassen zijn ontstaan, moeten bij voorkeur altijd verwijderd worden. Zeer lichte oxidevorming kan verwijderd worden door borstelen met een roestvast staalborstel of roestvast staalwol. Zwaardere aanloopkleuren verwijdert men door beitsen, slijpen en polijsten. Omdat dit in sommige gevallen een kostbare en ingewikkelde nabehandeling is, kan er ook worden geglaspareld of door gebruik te maken van natstralen waaraan een abrasief middel aan toegevoegd is. Vooral laatstgenoemde behandeling geeft een aantrekkelijk mooi oppervlak dat uitermate goed te reinigen is. Dat komt dan weer ten goede aan de corrosiebestendigheid en eventuele voedselveiligheid.
