De goede bedoelingen van de minister en wat er (niet) van terecht gekomen is

Toen Derustit Holland op 1 maart 1990 officieel geopend werd, waren er voor die dag,
naast een hondertal relatie’s, een drietal interessante sprekers uitgenodigd welke gevraagd was om het licht te laten schijnen over de opkomst van de professionele chemisch reinigings bedrijven.
Meer specifiek: de in opkomst zijnde loonbeitserijen.

Toenmalig burgmeeester Rijnders zei iets het vestigingsbeleid van de gemeente Heerenveen betreffende chemie gerelateerde firma’s, Mr. Janssen van Nationale Nederlanden hield een verhandeling over de milieuaansprakelijkheid van de (roestvaststaalverwerkende-) ondernemer indien men er zelf een beitsinrichting op nahield en last but zeker not least drs. E.H.M. ( Ed) Nijpels, toenmalig minister van VROM en erg in de weer met de introductie van de zogenaamde MER (Milieu Effect Reportage).

Blog: Menno-Kier Visser (Derustit)

Het was toen al meer dan duidelijk dat chemiebedrijven, maar bepaald ook bedrijven die regelmatig met chemie doende waren, konden rekenen op een warm onthaal binnen de gemeente Heerenveen, vermits deze aan een aantal eisen zouden voldoen. En dan met name op het gebied van veiligheid ( voor mens en omgeving) en milieu. Nationale Nederlanden waarschuwde voor de aanzienlijke financiële gevolgen die voort konden vloeien uit het opruimen van bijvoorbeeld vervuilde grond door spil van proceswater en de schadeloosheidstelling van buren als gevolg daarvan. Kritische geluiden derhalve en duidelijk een waarschuwing voor de ( toen nog doorgaans onwetende) ondernemer.

De minister daarentegen was aanmerkelijk vrolijker gestemd en wij als bedrijf mochten ons dan ook verheugen op uitgebreide complimenten en loftuitingen. Immers was het weliswaar de overheid die flink had uitgepakt met voorgenomen strenge maatregelen om het zogenaamde “thuisbeitsen” aan banden te leggen, men kon de (vervangende) dienst als zodanig niet faciliteren. Daarvoor had men particulier initiatief nodig en de minister was erg verheugd te mogen constateren dat bedrijven als Derustit Holland in dit “gat” gesprongen waren. Met een geconditioneerde beitsruimte en een gaswasser op het dak om de schadelijke dampen te wassen. En uiteraard met een uitgebreide eigen zuiveringsinstallatie. De overheid als regelgever en het bedrijfsleven om invulling hiervan voor de ondernemer mogelijk te maken. Hulde hiervoor. De lagere overheden ( provincie en gemeente) zouden toezien op de naleving van de regelgeving en daar waar nodig streng optreden. Uiteraard ook hulde hiervoor. Met name van deze zijde. Samenwerking in optima forma.

We zijn nu ruim 28 jaar later. Tijd voor enige bespiegeling en reflexie. Laten we bij het zo geroemde “particulier initiatief” beginnen. Ik beperk me daarbij voor het gemak even tot Derustit Holland. De faciliteiten zijn vanaf het eerste uur verder uitgebouwd en de maatregelen op het gebied van Arbo en milieu zijn geoptimaliseerd en vandaag zondermeer state of the art te noemen. In de jaren na de opening was Derustit de eerste beitserij met een zogenaamd geïntergreerd zorgsysteem: Iso 9002 (Organisatie), Iso 14001 (Milieu) en VCA** ( Veiligheid). Ruim voldoende aan de afspraken gehouden kun je dus gerust stellen. En daar hebben we ruimschoots hulp bij gehad van de overheid cq de controlerende instantie. Immers een bedrijf dat open en transparant is in haar beleid en dagelijkse bedrijfsvoering, is ook kwetsbaar en gemakkelijk te corrigeren. Een min of meer eenvoudige uitbreiding van de beitscapaciteit met een relatief klein bad, kan dan ook zo maar betekenen dat de gehele vergunning opnieuw aangevraagd moet worden (!). In ieder geval geeft het aan dat het samenspel tussen ondernemer en handhaver hier prima functioneert en rendeert.

Het uitbannen van het “thuisbeitsen” is daarentegen helaas minder goed verlopen. En dan hebben we het niet alleen over een pot beits of over een beitsbakje van 100 liter. Er is in Friesland en in den lande een groot aantal bedrijven aan te wijzen dat in het bezit is van een aanzienlijke beitsfaciliteit. Met baden van 10.000 liter of meer. Niet alleen voor eigen gebruik, maar eventueel ook voor de buurman en verdere realtie’s in de buurt. Zonder dat men het geproduceerde zuurhoudende spoelwater opvangt, laat staan ordentelijk laat verwerken. Bovendien zijn de ARBO maatregelen ver onder de maat. Wel de noodzakelijke vergunning, niet de verplichtingen. Waar de een het vuur aan de schenen gelegd wordt, kan de ander met een obligate verklaring ongehinderd regels overtreden. Een volstrekt belachelijke en onmogelijke situatie zou je denken, maar dit is wel de dagelijkse praktijk.

De overheid heeft zich hiermee aanmerkelijk minder aan de gemaakte afspraken en goede voornemens gehouden helaas. En is dan ook hier geen betrouwbare partner gebleken. Zoals zo vaak hoor ik u denken. De vraag is nu of dit te wijten is aan onwil of aan onkunde is legitiem. Onwil wellicht omdat het nogal wat inhoudt om een bedrijf de bel aan te binden. Hiervoor is durf nodig. Waar het daarbij mee begint is dat de verleende vergunning tegen het licht gehouden wordt: is deze wel correct? En met correct bedoel ik dan dat de gebezigde beits werkzaamheden en de voorzieningen ook daadwerkelijk overeenkomen met datgene dat in de vergunning aangegeven is. Met een sluitende boekhouding en dito logboek voor wat betreft de afvalstroom.Met andere woorden: hadden we deze vergunning überhaupt wel mogen afgeven?

Is er dan sprake van onkunde bij de controlerende instantie? Het antwoord daarop kan met een volmondig JA beantwoord worden wat ons betreft. Uitzonderingen daargelaten, maar de gemiddelde controleur weet kennelijk niet waar het in essentie om gaat. De bewijzen zijn doorgaans overduidelijk waarneembaar ( oa aangetaste stelconplaten, verkleurd plaveizel, een geëtste muur enz) en het ontbreken van een correcte registratie is evident. Moet je wel weten waar je op moet letten. En wanneer het aan die kennis ontbreekt is de hele controle een wassen neus. En dit is dus veelal het geval. Bovendien mag je er vanuit gaan dat er gebeitst wordt aan een rvs-product: waar dan en door wie? Zijn daar nota’s van bijvoorbeeld?
Ja, er zijn instrumenten genoeg voorhanden om de controle ook waardevol te maken.Maar ze worden nauwelijks gehanteerd.

De minister was destijds vol goede moed en de voornemens waren lovenswaardig. Echter is van de goede bedoelingen weinig terecht gekomen. Dat is jammer. Niet alleen voor Derustit, maar ook voor het milieu en onze leefomgeving. En laten we de werknemers die de werkzaamheden uit moeten voeren zeker niet vergeten. Het kan verkeren kennelijk, maar correct is het niet.