Blog Ko Buijs - Zwembaden en het gebruik van roestvast staal
Een thema wat de laatste jaren terecht steeds meer aandacht krijgt, is het gevaar dat het gebruik van roestvast staal met zich meebrengt in overdekte zwembaden. Vooral de pers scheert dan veelal alles over een kam met de mededeling dat al het roestvast staal verboden dient te worden in dergelijke gebouwen. Dat is mede de reden dat ik deze blog heb geschreven om deze kwestie wat meer inhoudelijk en transparant te maken.
Door Ko Buijs - Innomet Consultancy BV
De gevaarlijke aantastingsvorm waarom het in dit geval gaat is spanningscorrosie. Er zijn meerdere corrosiemechanismen mogelijk maar die geven in de regel allemaal aan dat een materiaal qua kwaliteit aan het verminderen is wat men bijvoorbeeld kan zien aan roest- en/of putvorming. Spanningscorrosie echter kenmerkt zich door een spontane breuk terwijl het materiaal nog kort daarvoor geen enkel teken van verval toonde. Dat maakt het zo extra gevaarlijk en de vraag is wanneer deze vorm van corrosie ontstaat. Er zijn voor deze corrosie drie aspecten nodig om het te laten ontstaan en dat zijn:
- Mechanische spanningen;
- Een verhoogde temperatuur (meestal >40ᵒC);
- De aanwezigheid van chloriden.
M.a.w. als een van deze ‘componenten’ ontbreekt dan hoeft men in principe geen spanningscorrosie te vrezen. Dat betekent ook dat men niet bang hoeft te zijn voor deze gevreesde corrosie in en rond het bad zelf omdat de temperatuur daar te laag voor is. M.a.w. speeltoestellen, trapjes, hekwerken enz. kan men gewoon van austenitisch roestvast staal AISI316 blijven vervaardigen. Het wordt pas gevaarlijk als dit roestvast staal voor ophangsystemen e.d. wordt gebruikt boven in het zwembad. Ten eerste heerst daar een hogere temperatuur omdat warmte nu eenmaal naar boven gaat. Dit effect wordt verder versterkt door de lampen die daar branden. Ten tweede hangt er een gewicht aan deze ophangelementen waardoor er mechanische spanningen in het materiaal komen en ten derde is er aan chloriden geen gebrek. Kortom spanningscorrosie kan op die plaatsen dan zomaar optreden met zeer ernstige gevolgen van dien.
Men hoort dan ook wel dat het een goede zaak is om op die plaatsen meer hoogwaardige typen roestvast staal te gebruiken zoals 254SMO en 904L. Zelf pleit ik ervoor alle austenitische kwaliteiten voor ophangsystemen in de ban te doen omdat ook hoogwaardige typen daarvoor gevoelig zijn hoewel wel wat minder dan AISI 316. Op onderstaande afbeelding wordt dat grafisch duidelijk gemaakt voor o.a. 254SMO (EN 1.4547). Ook al presteren hoogwaardige typen wat beter, men kan dergelijke componenten visueel niet onderscheiden van gewoon roestvast staal AISI316 omdat de ‘kleur’ en uitstraling dezelfde is. Bovendien zijn beide typen niet magnetiseerbaar dus het risico op verwisselen blijft altijd aanwezig met alle nadelige gevolgen van dien. Ten overvloede zij vermeld dat ophangelementen van dergelijke dure legeringen nauwelijks of niet te verkrijgen zijn in de markt. In de curve ziet men tevens hoezeer alle austenitische typen er slecht vanaf komen in vergelijking met ferritische en duplex typen. Ferritische typen zijn weliswaar niet gevoelig voor spanningscorrosie maar toch zijn deze niet inzetbaar omdat dan de gevoeligheid voor andere corrosievormen weer hoog is; met name kan men denken aan een grote kans op putcorrosie.
Duplex is op zich een goede optie omdat het probleem van de spanningscorrosie dan normaal gesproken verleden tijd is. Toch dient men met duplex ook op te passen omdat de gevoeligheid voor putcorrosie bij de relatief hoge temperatuur niet onderschat mag worden. Dit lost men dan weer op met het gebruik van superduplex maar dat zal niet ten goede komen aan de aanschafprijs van dergelijke elementen. Daarom is verzinkt koolstofstaal met een voldoende dikke zinklaag een prima oplossing zowel corrosie- en prijstechnisch. Bovendien beschikt dit staal over prima mechanische eigenschappen. M.a.w. men het kan probleem van spanningscorrosie in zwembaden vrij simpel en goedkoop voorkomen door afdoend verzinkt staal toe te passen.