De Metaalselector 5.0 Online
De Metaalselector is een computerprogramma dat sinds meerdere jaren verkrijgbaar is geweest als een Cd-rom versie. Dat dit programma nog steeds populair is, blijkt uit de positieve reacties en ervaringen van gebruikers. Alles ontwikkelt zich en de Cd-rom is bijna weer verbannen naar het museum en daarom is dit programma nu ook online beschikbaar.
Dit artikel heeft als doel om wat meer achtergrondinformatie te geven wat men van dit programma kan verwachten. De software is ontwikkeld door Barsukoff Software en de content is grotendeels verzorgd door de schrijver van dit artikel die als metaalkundige werkt voor Innomet b.v.
Ko Buijs - Innomet b.v.
De Metaalselector is opgedeeld in 5 onderdelen, t.w.:
• Een equivalentenlijst van metalen gekoppeld aan verschillende normen;
• Gegevens over de corrosiebestendigheid van metalen;
• Een vraagbaak over vele metaalkundige vraagstukken met antwoorden;
• Zoekfunctie om de juiste legering vast te kunnen stellen;
• Een helpfunctie.
Diverse gerenommeerde metaalfabrikanten, hebben hun corrosiegegevens in de vorm van tabellen en grafieken beschikbaar gesteld die in een bepaald format overgezet zijn in dit programma.
Er is informatie beschikbaar over zeer vele typen roestvast staal, legeringen van nikkel, titaan, aluminium en koper alsmede koolstof- en gereedschapsstaal. Daarnaast is expertise van metaalkundigen in dit programma opgenomen in de vorm van een vraagbaak.
De equivalentenlijst
Nadat een keuze is gemaakt over welk soort metaal bepaalde informatie moet worden opgevraagd, kan heel simpel de norm geselecteerd worden door op de gewenste normering te klikken. In afbeelding 1 is gekozen voor roestvast staal en in het zoekvenster is het Werkstoffnummer 1.4306 ingegeven. Gelijk kan gezien worden met welke normen dit type roestvast staal overeenkomt; in dit geval met o.a. UNS S30404 en AISI304L.
In het tabblad daaronder is de nominale chemische samenstelling te zien en zodra op de andere tabbladen wordt geklikt dan komen de mechanische waarden en de toepassingsgebieden tevoorschijn.
Indien bijvoorbeeld alleen het UNS-nummer bekend is, dan kan snel het overeenkomstige materiaalnummer en andere normaanduidingen gevonden worden. Dit kan door het gewenste nummer in te geven nadat op de kolom UNS is geklikt (afbeelding 2).
Het zal duidelijk zijn dat men op deze wijze voor veel zoekwerk bespaart blijft en hetzelfde format is ook van toepassing voor de overige genoemde metalen en legeringen.
Afbeelding 1: de equivalentenlijst van roestvast staal.
Afbeelding 2: De UNS-kolom is geactiveerd en gesorteerd.
De corrosiebestendigheid
Vaak wordt de vraag gesteld of een gekozen metaal verantwoord toegepast kan worden in een bepaalde chemische belasting met een zekere concentratie en temperatuur. Dit programma geeft daar in zeer vele gevallen een antwoord op. Als voorbeeld wordt 2% zoutzuur (HCl) genomen met een temperatuur van 20°C dat blootgesteld moet worden aan roestvast staal 304 (1.4301). Op afbeelding 3 is dan te zien dat er onmiddellijk een stoplicht op rood springt want daar kan dit type roestvast staal absoluut niet tegen.
Door daarna op de groene OK-knop te drukken in de menubalk, krijgt men de roestvast staaltypen te zien die daar wel tegen bestand zijn. Dat blijkt o.a. het type 904L ofwel 1.4539 te zijn. Zo zijn er zeer vele reagentia opgenomen in deze database maar ook combinaties van chemicaliën (afbeelding 4).
Er zijn ook metalen die a.h.w. met de hakken over de sloot presteren en in dat geval wordt er een oranje stoplicht getoond. Als er geen corrosie wordt verwacht dan komt er een groen stoplicht tevoorschijn. Naast deze stoplichtfunctie wordt er in een tekstveld melding gemaakt of er kans is op put-, spannings- en spleetcorrosie als deze gevaren op de loer liggen.
I.p.v. het ingeven van een naam kan men ook sorteren en zoeken op de chemische formule waardoor nog effectiever de gewenste chemische belasting gevonden kan worden. Dit onderdeel van het programma is dus een interessante hulp om zoveel mogelijk corrosie te voorkomen.
Ook op de overige metalen en legeringen kan men deze chemicaliën erop loslaten zoals dat te zien is voor nikkellegeringen in afbeelding 4.
Voor hoogwaardige nikkellegeringen zijn zogenaamde iso-corrosiecurven opgenomen i.p.v. de stoplichtfunctie. Klikt men dubbel op zo’n icoon dan wordt dit diagram groot waardoor in een oogopslag is te zien wanneer de legering bestand is tegen de gekozen chemische belasting (afbeelding 5). In deze grafiek is verticaal de temperatuur uitgezet en horizontaal de concentratie van de gekozen chemische belasting.
Het groene gebied is veilig en dat betekent dat er geen corrosie te verwachten is. In het oranjegebied komt men in de gevarenzone voor mogelijke aantasting. Rood wil zeggen dat de corrosiesnelheid behoorlijk hoog is geworden. Komt men in het zwarte gebied dan is de corrosiesnelheid onverantwoord hoog. Dit venster is overigens met de muis simpel te verplaatsen.
Afbeelding 3: Deze corrosieve belasting is te zwaar voor AISI 304.
Afbeelding 4: Combinatie van chemicaliën dat blootgesteld is aan Ni-Alloy 625.
De vraagbaak
Door de decennia heen is Innomet vele malen benaderd met allerlei vraagstukken en problemen. Dat heeft ertoe geleid dat vele gestelde vragen met de verstrekte antwoorden zijn verzameld in een aparte database. Er zijn vele honderden probleemgevallen opgenomen maar ook algemene vragen zoals “hoe gedraagt roestvast staal zich in zeewater?” en “waar kan men het beste nikkellegeringen gebruiken?“ Als men bijvoorbeeld wat wil weten over de invloed van stikstof op putcorrosie dan typt men het woord “putcorrosie” of “stikstof” in het zoekvenster. Daarna wordt er gescrolt naar de juiste vraag en daaronder wordt het antwoord gegeven (afbeelding 6).
Relevante begrippen kunnen door dubbel te klikken ook zichtbaar worden gemaakt zoals te zien is in afbeelding 7. Men heeft in dit geval gekozen voor spanningscorrosie en door dubbel te klikken op dit woord, krijgt men een afbeelding van deze corrosievorm te zien. Dit venster is gemakkelijk met de muis te verplaatsen zodat de tekst weer goed leesbaar is. De complete informatie van dit programma is door corrosiedeskundigen beoordeeld en hebben daarna hun goedkeuring gegeven. 
Afbeelding 5: voor hoogwaardige nikkellegeringen zijn ook iso-corrosiecurven beschikbaar.
Afbeelding 6: Informatie krijgen uit de vraagbaak over de invloed van stikstof op putcorrosie.
Zoekfunctie
Heeft men met een chemische analyse bepaald m.b.v. bijvoorbeeld titreren of met een PMI-apparaat, dan kunnen deze waarden ingevuld worden in kleine zoekvensters waardoor de juiste legering terug gevonden kan worden. In afbeelding 8 zijn deze gevonden waarden ingevuld en het blijkt dat in dit geval meerdere materialen daaraan voldoen. Daarnaast is er uiteraard een helpfunctie en een vrijwaring over het gebruik.
Het zal verder duidelijk zijn dat dit programma een hulp is om een optimale keuze te kunnen maken over het toe te passen metaal. Men kan op deze wijze veel corrosieschade voorkomen maar het gebruik zal ook ertoe toe kunnen leiden dat geen onnodige dure legeringen worden ingezet. Daarnaast kan men dankzij de vraagbaak inhoudelijk kennismaken met allerlei begrippen en problemen waar men in de praktijk op kan stuiten.
Geïnteresseerden kunnen tegen een redelijke vergoeding een licentie krijgen waardoor men toegang krijgt m.b.v. een digitale sleutel. Er is zowel een standalone versie beschikbaar als een programma voor meerdere gebruikers.
Het corrosiedeel van dit programma is ook verkrijgbaar in het Engels. Bij voldoende belangstelling kan deze versie ook online worden gezet.
Voor meer informatie zie http://innomet.nl/metaalselector en www.corrosionwizard.com.
Op de websites zijn meer screenshots te zien die het programma verder zullen verduidelijken.
Afbeelding 7: Het visualiseren ven een corrosiebegrip.
Afbeelding 8: met de zoekfunctie kan men het juiste metaal herleiden.