Het belang van een hygiënische las(ser)!

HDN is een organisatie die als doelstelling heeft om techniek beter te verbinden aan voedselveiligheid en reinigbaarheid. De stichting zet zich in voor erkenning van het vakmanschap dat daarbij van toepassing is en gewaardeerde herkenning daarvan bij de afnemers. Een hygiënische las en de certificering van dat vakmanschap is daar een heel goed voorbeeld van.

Door: Hans van der Steen - Business Manager HDN


Waarom het certificaat Hygienic Welder
Samen met diverse lasbedrijven maar vooral ook het NIL, heeft HDN een certificaat ontwikkeld om het vakmanschap van een hygiënisch lasser te onderscheiden. In de praktijk blijkt maar de helft van de gecertificeerde lassers (EN9606), in staat te zijn om een hygiënische las te leggen. We leggen u uit wat dit certificaat inhoudt. Iedere discipline binnen het ontwerpen, bouwen, onderhouden en gebruiken, spreekt zijn eigen taal. Vaak is dit in niet gestandaardiseerde begrippen en symbolen. Omdat die niet op elkaar afgestemd zijn, is het maken van een fout onvermijdelijk. Natuurlijk gaat er veel goed, maar dat heeft dan meer te maken met de lage risico’s van de betreffende toepassing of het niet herkennen van een fout door de opdrachtgever.

(Afbeelding 1: Iemand met 30+ jaar las ervaring en alle TIG certificaten is geen garantie voor een goede hygiënische las.)

(afbeelding 2: Die specifieke vaardigheid is aantoonbaar via het NIL/HDN certificaat “Hygienic Welder”)



Op basis van veel interviews met de diverse specialisten zijn lesprogramma’s opgezet en op elkaar afgestemd. Een hygiënische las is een onlosmakelijke verbinding van componenten en heeft een directe invloed op de volgende aspecten:

• Voorkomen corrosie
• Voorkomen bacteriegroei
• Reinigbaarheid
• Voorkomen barrières in zelfdrainendheid

Voorkomen van corrosie
Met lassen veranderen de metallurgische eigenschappen in het lasgebied en dit kan een enorme invloed hebben op het herstellen van de oxidehuid in die omgeving. Corrosie is vervuiling en daarom een onaanvaardbaar risico binnen de voedingsmiddelen industrie. Maar als je investeert in RVS, wil je natuurlijk ook geen corrosie. Dus je voldoet dan niet aan de verwachting van de klant. Beide kunnen gevolgen hebben voor u en uw bedrijf. Een hygiënische las dient ter voorkoming van corrosie. De mogelijke corrosie in het lasgebied is het gevolg van verbranding of te zware doorlassing. 



De chroomoxidehuid (bescherming tegen corrosie) is het gevolg van een verbinding tussen zuurstof en Chroom (min. 11%). Voor het herstellen van de oxidehuid moet een verbinding tussen die twee mogelijk zijn. Wanneer door verbranding of vervuiling geen zuurstof bij de Chroomdeeltjes kan, zal het Chroom een verbinding aangaan met Carbon. Er ontstaan dan onwenselijke Chroomcarbiden. Doordat in het lasgebied de samenstelling van het RVS veranderd kan er tevens Ferriet of Martensiet ontstaan. Uiteindelijk zal de ontstane corrosie zich uiten in putjes of gaten. Lekkages zijn natuurlijk funest, maar een putje is ook een plek waar vuil ophoopt en bacteriën kunnen groeien. Mogelijk corrosie als gevolg van een las:
 

• Putcorrosie (doorbreken oxidehuid)
• Interkristalijne corrosie – (Chroomcarbiden zorgen voor een verarmde structuur)
• Spanningscorrosie – (Scheuren in materiaal en oxidehuid)
• Vliegroest – (mineraalhechting door ontstaan magnetisme)

Een hygiënische las is erop gericht om deze corrosie soorten te voorkomen.


Voorkomen bacteriegroei
Een bacterie heeft heel weinig ruimte nodig om te gedijen. In de juiste omstandigheden verdubbelt het aantal gemiddeld iedere 20 min. Een kleine ruimte als gevolg van een kras, verbranding of onvolledige doorlassing is daar uitermate geschikt voor. Deze zogenaamde capillaire ruimtes zijn een broeiplaats en zijn te klein om tijdens een reiniging schoon gespoeld te worden. De bacterie kan dus iedere productiebatch besmetten en wordt langzaam resistent. 



De juiste behandeling van het materiaal tijdens bijvoorbeeld het zagen en afbramen is noodzakelijk om zonder krassen te beginnen. Maar vooral de las moet volledig doorgelast worden. Er mag wat holling zijn en ook een bepaalde bolling. Wanneer de las te dik is, kan er in de schaduwzijde achter de las ook een luwte ontstaan waar een bacterie kan groeien zonder weggespoeld te worden.


Reinigbaarheid
Hygiëne en reinigbaarheid zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Een hygiënisch proces moet iedere keer weer schoon opgestart kunnen worden. In de voedingsmiddelen industrie worden leidingsystemen en machines dagelijks of tussen twee batches gereinigd. Vaak gebeurt dit geautomatiseerd zonder de installatie te demonteren. Cleaning in Place of meestal CIP genoemd.




Vergelijk dit met het afwassen in een vaatwasser. Niet alle materialen zijn vaatwasser geschikt en het vraagt ook om de juiste plaatsing van de vaat. Wanneer je dode ruimtes creëert, zal niet alles schoon worden. Dit geldt ook voor een CIPO gereinigd systeem. Het reinigen gebeurt met een zuur en/of met een alkalisch middel. De pH waarde varieert daarbij tussen pH 2 en 12. Dit zijn best hoge waardes ondanks de lage concentratie die toegepast wordt. Deze pH waarden hebben invloed op de Oxidehuid en daarom is een volwaardig herstelde oxidehuid gewenst om het lasgebied te beschermen tegen corrosie. Maar de las kan nog meer invloed hebben op de reinigbaarheid. Wanneer de twee te lassen delen niet goed zijn uitgelijnd of wanneer je twee verschillende binnendiameters aan elkaar last, krijg je door de uitlijnigheid ook een schaduwzijde. Achter die schaduwzijde wordt het ook niet schoon. Dit geldt ook voor andere imperfecties of afwijkingen in de las. Vandaar dat de acceptatiecriteria van de las ook gericht zijn deze aspecten.


Voorkomen van barrières in zelfdrainendheid
Een hygiënische systeem dat geautomatiseerd gereinigd wordt kan niet handmatig gedroogd worden. Het is dus zaak dat dit systeem volledig leeg kan lopen. Dit noemen we zelfdrainendheid of zelfledigendheid. Vaak zijn die systemen onder afschot gelegd om dit proces te forceren. Er mag geen water, reinigingsmiddel of desinfectiemiddel na het reinigen achter blijven in het systeem. Dit is besmetting voor de volgende productiebatch en een broeiplaats voor bacteriën.



Een las is een permanente verbinding en het op de juiste manier plaatsen is essentieel. Het gelaste component en de las zelf mogen geen barrière vormen in de gewenste zelfdrainendheid. Veel componenten zijn ontworpen om goed te kunnen reinigen inclusief de zelfdrainbaarheid. Wanneer die niet juist geplaatst worden, is dat component een risico geworden.


Functieprofiel Hygienic welder
Zoals hierboven weergegeven is het hygiënisch lassen een specialisme en daarom hebben met belanghebbenden uit de hele keten een functieprofiel opgesteld voor die vakmensen uit die disciplines. Hierbij hebben we gelet op het gewenste lasresultaat, dus de lasvaardigheid en ook de vereiste lasregistratie. Maar daarnaast ook naar het gewenste kennisniveau gekeken, waarbij de invloeden op corrosiebestendigheid, reinigbaarheid en voedselveiligheid centraal staan.  Om aan het functieprofiel van de Hygienic welder te voldoen, is de opleiding meer dan alleen een vaardigheidstraining. Het doel van deze theorie is de bewustwording van het hygiënische deel van dit vak en kennis van roestvaststaal. Doel is dat de werkzaamheden van de Hygienic welder geen negatieve invloed heeft op voedselveiligheid en corrosiebestendigheid.



Wilt u meer weten over de Hygienic welder, neem dan contact op met HDN: info@hdn4food.com