Gekleurd roestvast staal
De stabiliteit en de gunstige gebruikseigenschappen van roestvast staal leiden tot een toenemend gebruik van dit materiaal op gebieden, die tot nu toe het domein van andere materialen waren. Voor enkele toepassingen zoals de architectuur en consumptiegoederenindustrie, waarbij ook decoratieve aspecten meebeslissen, bleek tot nu toe het gebrek aan kleur een rem te zijn voor toepassing op grotere schaal.
S. Piesslinger-Schweiger - (artikel gepubliceerd in Roestvast Staal nummer 1, 1991- artikel 135)
Een kleurbehandeling van roestvast staal mag enerzijds de voordelige eigenschappen van dit materiaal niet beïnvloeden en moet zo mogelijk het roestvaste karakter van dit materiaal zo niet versterken dan toch ten minste behouden doen blijven. Een hoogwaardige, kleurige vorm moet de ietwat koud steriele en saaie indruk van grote oppervlakken roestvast staal overwinnen om alle toepassingsgebieden in de architectuur en consumptiegoederenindustrie te ontsluiten. Het polyspectraalproces voor het kleuren van roestvast staal voldoet ruimschoots aan genoemde eisen. Gekleurd roestvast staal verwerft niet alleen in de diverse toepassingsgebieden een gestaag groeiende omzet, maar ontsluit ook voortdurend nieuwe toepassingsgebieden.
Foto: Poligrat GmbH.
Het polyspectraalproces*
Het polyspectraalproces maakt gebruik van het verschijnsel, dat door onderdompeling van roestvast staaloppervlakken in een hete oplossing van chroomzuur en zwavelzuur in water er een reeks zeer attractieve kleuren kunnen worden verkregen. De oorzaak hiervan is de vorming van een zeer dunne transparante laag, die bestaat uit chroomoxyden, waarvan de dikte toeneemt naarmate de onderdompeling langer duurt. Als gevolg van interferentie van het invallende licht en het aan de diverse oppervlakten weerkaatste licht ontstaan er al naar gelang de diverse laagdikten kenmerkende kleuren, die sterk overeenkomen met de spectraalkleuren, zie afbeelding 1. Het mechanisme is te vergelijken met de kleurschakeringen die ontstaan als zich een oliefilm op water bevindt of met het ontstaan van aanloopkleuren bij het verhitten van staal.
Afbeelding 1. Principe van lichtinterferentie.
m = metaaloppervlak
I = invallende lichtstraal
a,b = transparante laagjes
lm, la, lb = weerkaatste lichtstralen
De dikte van de chroomoxydelaag, die verder wordt aangeduid als interferentielaag, strekt zich uit van 0,05 µm tot 0,3 µm. De doorzichtigheid van de interferentielaag zorgt er voor, dat het werkstukoppervlak door de kleuring niet wordt afgedekt, maar in structuur en glans volledig tot zijn recht komt. Het kleuringsmechanisme staat vergelijking van aldus gekleurd roestvast staal met de uit pigmentmengsels opgebouwde RAL-schaal niet toe. Bij het kleuren volgens het polyspectraalproces worden de verschillende kleuren in één en hetzelfde dompelbad door middel van verschillende dompeltijden verwezenlijkt. Het kleuren zelf verloopt stroomloos,waarbij door een chemische reactie tussen de badvloeistof en het metaaloppervlak op het roestvast staal de transparante interferentielaag ontstaat. Is die laagdikte bereikt, die met de gewenste kleur overeenstemt, dan wordt de kleurbehandeling door het aanleggen van een elektrische potentiaal beëindigd. Het op een reproduceerbare wijze aanbrengen van bepaalde kleuren vereist exacte controle van de laagdikte van de kleurbepalende interferentielaag tijdens het kleurproces. INCO ontwikkelde hiervoor een proces, dat berust op de bepaling van het potentiaalverschil tussen het te kleuren roestvast staaloppervlak en een gelijktijdig in het bad aanwezige referentie elektrode. Dit potentiaalverschil verandert op kenmerkende wijze naarmate het kleurproces vordert en de interferentielaag dikker wordt, zodat het mogelijk is om eenduidig aan een bepaalde potentiaalwaarde een bepaalde laagdikte toe te kennen , waarmee de kleur bekend is.
Na het kleuren is de interferentielaag zacht, poreus, gevoelig en voor praktisch gebruik ongeschikt. Een nabehandeling bestaande uit een aantal stappen verleent de laag aansluitend de voor praktisch gebruik noodzakelijke eigenschappen zoals slijtvastheid en ongevoeligheid voor aankleven van vuil. Tijdens de eerste nabehandelingsstap worden er chroomoxyden afgescheiden in de poriën van de interferentielaag, die als gevolg daarvan wordt verdicht en ook harder wordt. Een daaropvolgende stroomloze onderdompeling maakt het oppervlak water-en vuilafstotend. De nauwkeurigheid van de procesbeheersing verzekert in geval van materiaal met onderling dezelfde legeringssamenstelling een zeer vergaande kleurgelijkheid. Onderdelen afkomstig van verschillende materiaalcharges met daarin kleine verschillen in de hoeveelheden legeringselementen kunnen in gescheiden procesgangen op dezelfde kleurnuance worden gebracht. Treden er echter te grote verschillen op in de hoeveelheden legeringselementen dan kan zich de toestand voordoen, dat het op dezelfde kleurnuance brengen niet mogelijk is. Op samengestelde werkstukken of werkstukken die op verschillende manieren bewerkte oppervlakken bezitten, geven de afzonderlijke stadia van het kleurproces verschillende groeisnelheden van de interferentielaag, wat in de regel leidt tot duidel ijke kleurverschillen. De fabricage van gerede onderdelen uit gekleurd halffabrikaat is dan ook te prefereren boven het kleuren van een gereed werkstuk. Door een geschikte voorbehandeling zoals elektrolytisch polijsten kunnen verschillen in de oppervlaktegesteldheid tot op zekere hoogte worden vereffend, daarbij verandert echter wel het karakter van het oppervlak met betrekking tot glans en gladheid.
Materiaal en deelspectrum
Voorwaarde voor het kleuren van roestvast staal volgens het polyspectraalproces is een minimum ijzergehalte van 50% en een minimum chroomgehalte van 13% in de legering, waarbij een chroomgehalte van minder dan 17% in de regel alleen donkere kleurnuances toelaat. Vanaf een chroomgehalte van 17% kan zowel met austenitisch alsook ferritisch roestvast staal het volledige kleurspectrum worden verkregen. De hoogste kleurhelderheid wordt verkregen met austenitisch roestvast staal met elektrolytisch gepolijst oppervlak. Beperkingen met betrekking tot de maximale gehalten gelden voor de volgende legeringselementen: nikkel 12%, mangaan 10%, niobium, titaan, molybdeen en koper elk 3%, silicium 2% en koolstof 0,12%. De kwaliteit van de gekleurde roestvast staaloppervlakken is des te beter naarmate de structuur van het staal fijnkorreliger en homogener is en de verdeling van de legeringselementen gelijkmatiger is. Bijzonder geschikt voor kleuring zijn met name onderdelen met grote oppervlakken zoals plaat, band en profiel. Het aanbrengen van een gelijkmatige kleur op kleine werkstukken is mogelijk onder voorwaarde dat alle tegelijkertijd in het kleurbad aanwezige delen afkomstig zijn van dezelfde materiaalcharge en in dezelfde oppervlaktetoestand verkeren. Aan deze voorwaarde is in de praktijk moeilijk te voldoen. Wordt er niet strikt de hand aan gehouden, dan leiden de verschillen in legeringssamenstelling of oppervlaktetoestand tot afwijkingen in de kleur van de afzonderlijke werkstukken . Massa-artikelen zoals, bouten, moeren, ringetjes, nieten, veren en dergelijke kunnen vooral met een grote mate van kleurgelijkheid bruin en zwart worden gekleurd.
Oppervlaktestructuur en kleur
Het polyspectraalproces is afhankelijk van de structuur en de glans van het roestvast staaloppervlak. De doorzichtigheid van de interferentielaag en zijn geringe dikte verande ren de glans en structuur niet, zodat het typische roestvast staalkarakter van gekleurde oppervlakken zondér enige beperking tot uitdrukking komt. Het kenmerkende uiterlijk van gekleurd roestvast staal onderscheidt zich duidelijk en ten faveure van met gepigmenteerde lagen bedekte opperv lakken. De kleurenreeks, die met toenemende dikte van de interferentielaag wordt doorlopen, begint met bru in, gevolgd door violet, kobaltblauw, azuurblauw, staalblauw; olijf, goud, bordeauxrood, turksgroen en meigroen. De tinten grijs tot zwart kunnen worden verkregen op geslepen austenitisch en ferritisch roestvast staaloppervlakken, op hardbaar martensitisch roestvast staal alsmede door modificatie van het kleurproces zelf. Bruin, koba ltblauw, staalblauw en goud zijn standaardkleuren, die voor de uiteenlopendste doeleinden allen even geschikt zijn. Bij de kleuren bordeauxrood, turksgroen en meigroen, die ontstaan bij grotere interferentielaagdikten treden kleurverschil len op als ze onder wisse lende hoeken worden aanschouwd. Dit fenomeen is het directe gevolg van het fe it dat de kleuren ontstaan als gevolg van interferentie. Voor bepaalde toepassingen, in het bijzonder bij grote bekledingsoppervlakken en gekromde oppervlakken moet met dit verschijnse l rekening worden gehouden bij de kleurkeuze. Bij de standaardkleuren treedt het verschijnsel niet op. Bij alle gladde, gekleurde roestvast staaloppervlakken verdwijnt bij overschrijding van een bepaalde grenswaarde van de hoek waaronder het oppervlak wordt gadegeslagen als gevolg van totale weerkaatsing van het invallende licht en opheffing van het interferentie-effect de kleurindruk en treedt er een gelijkmatige blauwgrijze tint voor in de plaats, De kleurwerking wordt sterk beïnvloed door de kleur van het invallende licht. De gekleurde oppervlakken worden dan ook sterker door wisselende belichting beïnvloed dan het geval is met gepigmenteerde deklagen, hetgeen een object een zekere levendigheid en aanpassing aan de omgeving verschaft.
Afbeelding 2. Poligrat GmbH.
Eigenschappen van gekleurd roestvast staal
De corrosievastheid van gekleurd roestvast staal wordt bepaald door de corrosievastheid van het basismetaal en ligt in de regel hoger dan die vàn blank materiaal dat in de uitgangstoestand verkeert. Voor de toepassing van gekleurd roestvast staal moet in principe de kwaliteit van het uitgangsmateriaal overeenkomstig de te verwachten corrosiebelasting worden gekozen. Is het metaal in blanke toestand niet bestand tegen corrosie, dan zal het gekleurde oppervlak, zij het met een duidelijke vertraging, eveneens worden aangetast, zie tabel 1.
Gekleurde oppervlakken van austenitisch roestvast staal zijn bestand tegen continue blootstelling aan temperaturen tot 200ºC. Kortstondige overschrijding van deze temperatuur tot maximaal 100ºC (dus een temperatuur van 300ºC) hebben doorgaans geen invloed. Langduriger verblijftijden op hogere temperaturen dan 200ºC leiden tot een groei van de interferentielaag als gevolg van oxydatie hetgeen kleurverandering veroorzaakt. Temperaturen zoals die voorkomen tijdens lassen of hardsolderen, leiden in de warmtebeïnvloede zone tot verkleuring. Gekleurd roestvast staal is absoluut lichtecht en bestand tegen inwerking van weer en wind en veroudering, omdat het generlei kleurstof of pigment bevat, dat door invloeden vanuit de omgeving veranderingen kan ondergaan. Er treedt evenmin scheurvorming of afbladderen op bij langdurige, zware belasting. Expositieproeven, uitgevo,erd gedurende vijftien jaar onder verscheidene atmosferische omstandigheden hebben niet geleid tot zichtbare veranderingen van de gekleurde roestvast staa loppervlakken. De interferentielaag vormt met het basismetaal één geheel en is zeer elastisch. Deformaties die niet leiden tot schade van het basismetaal zullen evenmin leiden tot schade van het gekleurde oppervlak. De weerstand tegen slijtage is, vanwege de geringe dikte van de interferentielaag, waarvan de hardheid niet veel hoger is dan die van het basismetaal, begrensd. Abrasie, die het blanke roestvast staaloppervlak aantast, zal dat ook doen bij het gekleurde oppervlak. Dit geldt voor reinigen met schurende middelen. Voor het gebruik van gekleurd roestvast staal onder sterk abrasieve omstandigheden zijn oppervlakken met een opstaand reliëf, waarvan na het kleuren de toppen worden geslepen, zeer geschikt. Als bijkomstigheid ontstaan hierbij al naar gelang de reliëfvorm zeer aantrekkelijke patronen. De abrasieve belasting wordt nu voor het merendeel opgevangen door de opstaande blankgeslepen toppen, waardoor het diepergelegen gekleurde oppervlak tegen mechanische aantasting wordt beschermd.
Tabel 1. Bestendigheid van de kleurlaag tegen diverse logen en zuren.
Verwerking van gekleurd roestvast staal
Gekleurd roestvast staal kan onder toepassing van geschikte oppervlaktebescherming (folie) vergaand als blank roestvast staal mechanisch worden vervormd en bewerkt. Voor verspanend bewerken gelden de regels die ook gelden voor de bewerking van het overeenkomstige ongekleurde metaal. Bij snijdende bewerkingen zoals knippen, stanzen of nibbelen moet er vooral bij dunne plaat op worden gelet dat het gekleurde oppervlak gedeeltelijk over de sn ijkant wordt getrokken opdat die daardoor minder opvalt. Met een geschikte oppervlaktebescherming kan gekleurd roestvast staal worden vervormd door buigen, kanten, drukken, persen, embosseren, rollen en dieptrekken. Er treedt in de regel geen nadelig effect op op de kleurwerking, hoewel zeer sterke plaatselijke vervorming kan leiden tot veranderingen in de glansgraad van het oppervlak. Mechanische verbindingstechnieken zoals schroeven, nieten en klemmen kunnen zonder beperking ook op gekleurd roestvast staal worden toegepast onder inachtname van alle regels en voorwaarden die voor blank metaal gelden. Bij het lassen van gekleurd roestvast staal moeten de voor het lassen van roestvast staal geldende regels in acht worden genomen. De warmtebeïnvloede zone ter weerszijde van een las verliezen hun oorspronkelijke kleur. Het naderhand wèer op kleur brengen van zo'n verkleurd gebied is niet mogelijk. Lasnaden moeten daarom indien mogelijk worden vermeden of op onzichtbare plaatsen worden gelegd. Zijn lasnaden op zichtbare plaatsen niet te vermijden, dan kan van de nood een deugd worden gemaakt door de lasnaden zo symmetrisch mogelijk aan te brengen en naderhand zo af te slijpen dat er een scherpe afgrenzing met het naastliggende basismetaal ontstaat. Op deze manier ontstaat er een decoratief contrast tussen de gekleurde en de blankgeslepen oppervlakken,welke laatsten als sierstrepen werken.
Aan de achterkant van gekleurde roestvast staalplaat tot een wanddikte van 0,5 mm kunnen bevestigingselementen worden aangebracht door middel van stiftlassen zonder dat dit een nadelige invloed heeft op het gekleurde oppervlak. Voor hardsoldeerverbindingen gelden dezelfde beperkingen als voor lassen. Zachtsolderen is mogelijk bij gebruik van geschikt soldeermetaal en vloeimiddel. Gekleurd roestvast staal kan zonder beperkingen worden gelijmd, voor zover bij gebruik van warmuithardende lijm de temperatuur een waarde van 200ºC niet te boven gaat. Chemische en elektrochemische oppervlaktebehandelingen zoals beitsen, etsen en elektrolytisch polijsten, die gepaard gaan met aantasting van het roestvast staaloppervlak, leiden tot ontkleuring. Chemische en elektrochemische etsbehandelingen worden daarom gericht toegepast om beletteringen en patronen op gekleurde roestvast staaloppervlakken aan te brengen. Gekleurd roestvast staal is water-en vuilafstotend. Reiniging kan zonder problemen plaatsvinden onder toepassing van geschikte, niet abrasieve reinigingsmiddelen. Doorgaans volstaat krachtig wrijven met een zachte, schone doek of afspoelen met water waaraan een in de handel verkrijgbaar vaatwasmiddel is toegevoegd.
Toepassingen
Gekleurd roestvast staal heeft door zijn decoratieve uiterlijk, goede bewerkbaarheid en hoge levensduur een groot toepassingspotentieel. In het navolgende worden een aantal gebieden aangegeven, waarop gekleurd roestvast staal reeds op decoratieve of functionele gronden wordt toegepast. De weerstand tegen verweren en agressieve milieu-invloeden, gepaard aan een decoratief uiterlijk en gunstige bewerkingseigenschappen, maken gekleurd roestvast staal tot een zeer geschikt materiaal voor buiten-en binnenhuisarchitectuur. Als materiaal voor gevelbekleding en dakbedekking verschaft het de onderliggende bouwmaterialen effectieve en duurzame bescherming. Om deze reden heeft het in de Verenigde Staten en in het Verre Oosten reeds op grote schaal in de veeleisende architectuur toepassing gevonden. De verwerking van gekleurd roestvast staal in de gevelbouw vindt zowel plaats in de vorm van volledige gevelbekleding als in de vorm van profielen voor glasgevels. De verwerking als plaatmateriaal biedt een veelheid aan vormgevings-en constructiemogelijkheden, waarbij de enkelvoudige gevelelementen op voordelige wijze uit gekleurd halffabrikaat kunnen worden vervaardigd. De mechanische sterkte van roestvast staal staat een vermindering van de plaatdikte toe en daarmee een vermindering van het gewicht en de kosten. Een gevel van roestvast staal weegt bij een geëigende constructie niet meer dan een overeenkomstige uitvoering in aluminium. Evenzo zijn er profielsystemen ontwikkeld, die voortbouwend op standaardbouwdelen en steekverbindingen een flexibele vormgeving van de gevel mogelijk maken bij geringe montage-inspanningen.
De profielen kunnen hetzij worden gekant uit gekleurd roestvast staalplaat of na vormgeving worden gekleurd. Gekleurd roestvast staal is geschikt gebleken als een robuust en decoratief materiaal voor de bekleding van fabrieksschoorstenen. Het garandeert een duurzame, onderhoudsvrije bescherming, waarbij de schoorsteen zich heel onopvallend in de omgeving invoegt en storende dominantie wordt vermeden. Op het gebied van binnenhuistoepassingen wordt gekleurd roestvast staal bij voorkeur gebruikt voor hoogwaardige, decoratieve bekleding. Voor toepassingen waar hogere eisen worden gesteld zoals liftcabines, roltrappen en deurpanelen worden overwegend nageslepen reliëfstructuuroppervlakken gebruikt, waarop reeds in het voorgaande werd gewezen. Voor de bekleding van muren, zuilen en plafonds staan vele kleuren ter beschikking in combinatie met decoratieve oppervlaktestructuren, die de vormgever de vrije hand bieden. Geperforeerde plaat van gekleurd roestvast staal kan zowel worden vervaardigd door het kleuren van reeds geperforeerde plaat als door het naderhand perforeren van reeds gekleurde plaat. Moeten geperforeerde platen van dezelfde kleur en oppervlaktestructuur met elkaar worden gecombineerd, dan bestaat de mogelijkheid om de geperforeerde partijen naar behoeven uit hetzelfde gekleurde uitgangsmateriaal te vervaardigen. Bij winkelinrichtingen worden koelvitrines, toonbanken, kasten en wanden bekleed met gekleurd roestvast staal. De hygiënische voordelen die roestvast staaloppervlakken bieden tesamen met de kleurige vormgeving worden zowel door de winkelier als het winkelend publiek doorgaans gewaardeerd. Voor klinieken en artsenpraktijkgebouwen biedt gekleurd roestvast staal voor het eerst de mogelijkheid de voor deze doeleinden onontbeerlijke functionele voordelen van roestvast staal met betrekking tot corrosievastheid, afwasbaarheid en ontsmetting te benutten en tegelijkertijd tegemoet te komen aan het op esthetische en psychologische gronden berustende verlangen naar kleur teneinde een zeker 'slachthuiseffect' te vermijden, dat kan ontstaan bij het gebruik van grote oppervlakken blank roestvast staal. Dit geldt onverkort voor het geheel van de sanitaire techniek. Zo wordt gekleurd roestvast staal reeds met succes toegepast bij de bouw van zwembassins.
De carrosseriebouw biedt talloze toepassingsmogelijkheden. Daartoe kunnen binnen-en buitenbekledingen van bussen en spoorwagons worden gerekend, wieldoppen, sierlijsten, bouten en ruitewissers. Naast het fraaie uiterlijk, heeft dit materiaal in vergelijking met kunststof als voordeel dat in geval van brand geen voor de inzittenden en omstanders gevaarlijke gassen vrijkomen. Op het gebied van de levensmiddelen-en drankenindustrie als voor gastronomie en huishouden wordt gekleurd roestvast staal toegepast voor het bekleden van die delen van machines en apparaten die zich in het blikveld van klanten bevinden. Gekleurd roestvast staal is bij uitstek geschikt voor de vervaardiging van verlichtingsarmaturen voor binnen-en buitengebruik, waarbij door de combinatie van blanke en gekleurde delen er zeer fraaie effecten zijn te behalen. Gekleurd roestvast staal is zeer geschikt gebleken voor de vervaardi ging van duurzame, goed leesbare borden, die in een agressieve omgeving of in de buitenlucht kunnen worden geplaatst. Naast decoratieve, hoogwaardige borden gaat het hierbij vooral om beschilderingen op installaties, machines en containers, waarbij hoge eisen worden gesteld aan leesbaarheid en weerstandsvermogen. Er wordt bij de fabricage van borden uitgegaan van gekleurd halffabrikaat. Voor het aanbrengen van de belettering worden net als bij etsen delen van het oppervlak afgedekt met zuurvast materiaal en het onbedekte oppervlak wordt door een anodische etsing ontkleurd. De glansgraad van het ontkleurde oppervlak kan door het kiezen vim een bepaald etsproces worden beïnvloed. Daarnaast worden borden ook wel vervaardigd door.middel van graveren of door embosseren gevolgd door slijpen, waa'rbij de kleur in de diepergelegen delen van het oppervlak bewaard blijft.
Zonnecollectoren
Voor zonnecollectoren wordt op grote schaal gebruik gemaakt van gekleurd roestvast staal als hoogefficiënt, duurzaam materiaal omdat het vooral in het bereik van donkerblauwe kleurnuances aangebracht op elektrolytisch gepolijste oppervlakken een hoge selectiviteit bezit tegenover het zonlicht. Binnen het spectrum van het zichtbare licht wordt ongeveer 90% van het invallende licht geabsorbeerd en omgezet in warmte, terwijl in het infrarode deel de emissiefactor bij ongeveer 0,12 ligt, hetgeen warmteverliezen door straling sterk reduceert. Ook hier garanderen de hoge corrosievastheid van metaal en oxydelaag alsmede de probleemloze reiniging van het collectoroppervlak in geval van verontreiniging een lange levensduur en gelijkblijvend hoge werkingsgraad. Na het behandelen met het polyspectraalproces selectief gelaagd roestvast staal leent zich voor de vervaardiging van zonnecollectoren volgens de uiteenlopendste werkingsprincipes. Behalve voor het fabriceren van absorbers waar doorheen vloeistof stroomt, die in de traditionele zonnecollectoren worden toegepast, is selectief gelaagd roestvast staal bijzonder geschikt voor de bouw van luchtcollectoren, omdat er geen elektrostatische oplading optreedt, die stofafzetting veroorzaakt hetgeen de werkingsgraad vermindert. Bij een invalshoek van het zonlicht van ongeveer 120º is het absorptievermogen van selectief gelaagd roestvast staal nog net zo hoog als bij kleinere invalshoeken, zodat jaargetijde-invloeden en de dagelijkse veranderingen van de stand van de zon vergaand worden vereffend en door de hoge benutting van strooilicht wordt ook bij bedekte hemel energie gewonnen. De selectiviteit van gekleurde roestvast staaloppervlakken beperkt zich niet tot het bereik van de donkerblauwe kleuren, maar is ook bij andere kleuren zeer uitgesproken. Daarmee staat voor de zonnecollectorenarchitectuur een materiaal ter beschikking, dat bij de bouw van zonnecollectorgevels en -daken zonder beperkingen tegemoetkomt aan de esthetische en technische eisen die er als architectonisch materiaal aan worden gesteld. Een veelbelovende toepassing is de bouw van agrarische drogingsinstallaties voor veevoeder en granen op basis van zonne-energie. Omvangrijke onderzoekingen en ontwikkelingen hebben aangetoond dat derge lijke installaties economisch kunnen worden geëxploiteerd, aangezien de oogsttijd ook de tijd is van zeer intensieve zonnestraling waarbinnen deze installaties hun hoogste prestatieniveau bereiken.
Samenvatting
Gekleurd roestvast staal heeft als gevolg van een decoratief uiterlijk, goede gebruikseigenschappen en gunstige bewerkbaarheid, een breed toepassingsgebied geopend. Voornaamste toepassingen in Europa zijn tot op heden de buiten-en binnenhuisarchitectuur, winkelinrichting en zonnecollectoren.
• Het polyspectraalproces berust op basispatenten van INCO en ontwikkelingen door Poligrat. Polispectraal is een beschermd handelsmerk van Poligrat GmbH.
Literatuur
1. B. Siegel; Neue Färbeverfahren für Edelstahl; KEM (1976) nr. 8.
2. B. Siegel; Neue Erkenntnisse über die qualitativen Vorzüge gefärbter Edelstahlbleche; Blech Rohre Profile 27 (1980) 10, S. 761763.
3. B. Siegel; ber die Erzeugung Korrosionbeständiger selektiver interferenzschichten auf Absorberblechen aus Edelstahl; Blech Rohre Profile 26 (1979) 5, S. 248-251.
54. W. Hartmann; Trocknung von Getreide und Halmfutter mit solarerwärmter Luft in Satztrocknungsanlagen; Dissertation Universität Göttingen 1979.
5. J. Theil; Ellipsametrie selektiv absorbierender Schichten; Diplomarbeit Universität München, 1980.