‘Industriële schoorsteen is dé plek voor energiebesparing’

Energiebesparing staat hoog op de agenda van industriële bedrijven. Niet alleen om te voldoen aan de CO2-reductiedoelstellingen van het Klimaatakkoord; ook om minder geld kwijt te zijn. Eén manier om energie te besparen is het hergebruik van hitte uit schoorstenen. Tot voor kort lastig rendabel te maken, maar producent HeatMatrix Group ontwikkelde een oplossing. ‘Ons product versterkt jouw concurrentiepositie.’

SUBSIDIES VOOR CO2-REDUCTIE

In 2050 moet Nederland 95 procent minder CO2 uitstoten ten opzichte van 1990. In 2030 moet er al een afname van 49 procent zijn. Dat staat in de klimaatdoelstellingen. Op basis van deze doelen stelt de overheid eisen aan industriële bedrijven. Ze ondersteunt hen bij het voldoen aan die eisen – met kennis, netwerken en subsidies.

Nieuwe subsidies


Via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) biedt zij diverse nieuwe subsidies aan. Uniek en eenmalig zijn de subsidies Demonstratie Energie- en Klimaatinvestering (DEI+): Circulaire Economie en de Versnelde Klimaatinvestering Industrie (VeKI). Deze subsidieregelingen dragen bij aan het versneld behalen van de CO2-reductie doelstellingen van 2030. In 2020 opent daarnaast een heel nieuw soort regeling, die innovatieve integrale oplossingen voor de industrie ondersteunt: de regeling Missiegedreven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI).


Interesse?


RVO.nl helpt je verder. Via haar subsidie- en financieringswijzer kom je direct te weten voor welke subsidie voor CO2-reductie jouw organisatie in aanmerking komt. Je ziet daar ook hoe je gebruik kunt maken van de kennis en het netwerk van RVO.nl. ‘Uit de schoorstenen die je op industrieterreinen ziet, ontsnapt continu iets waardevols.’ Aan het woord is Frank Tielens, CEO van HeatMatrix Group. ‘Er verdwijnt energie, in de vorm van hitte. Wij willen dat voorkomen. Met onze warmtewisselaars kunnen bedrijven die warmte terugwinnen.’ Er wordt al wel warmte uit rook teruggewonnen met conventionele metalen warmtewisselaars, maar die halen slechts een deel van de warmte uit de rook. Metalen warmtewisselaars hebben namelijk een achilleshiel. Als je nog veel meer warmte uit rookgas wil terugwinnen condenseren de zuren in de rookgassen, wat voor corrosie zorgt. Kortom, metalen warmtewisselaars voldoen dan niet. HeatMatrix biedt daarom polymere – oftewel plastic – warmtewisselaars aan. ‘Die kunnen wél die zuren verdragen’, zegt Tielens. Een uitkomst voor bedrijven in de olie-, chemische-, staal- en voedingsmiddelenindustrie. Of beter gezegd: voor elk bedrijf dat een verbrandings- of droogproces gebruikt.’


Honingraatstructuur toepassen


Grote hoeveelheden rook en hitte zorgen voor behoorlijk sterke trillingen in schoorstenen. Om polymere buizen daartegen bestand te maken moest HeatMatrix een oplossing bedenken. Tielens: ‘Wij plaatsen de plastic wisselaars in een honingraatstructuur, waardoor ze heel blijven’, We linken ze aan elkaar met een techniek die veel lijkt op de sluitingen van ziplock-zakjes waar je eten in verpakt. Hierdoor maken de buizen gebruik van elkaars sterkte, wat een heel robuust systeem oplevert.’ HeatMatrix Group ontwikkelde deze oplossing niet alleen. Tielens: ‘Allerlei partijen werkten eraan mee, zoals kennisinstellingen, toeleveranciers, eindgebruikers en de overheid. Laatstgenoemde hielp ons met subsidie toen we net begonnen. Zo heeft de financiële steun van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) ons project echt gekickstart. Maar ook hun uitgebreide netwerk was nuttig: zo kregen we al snel contact met de juiste samenwerkingspartners.’

 
Enorm besparen


‘De teruggewonnen warmte kent twee toepassingen’, zegt Tielens. ‘Je kan de warmte gebruiken om buitenlucht te verwarmen die ergens anders in het proces gebruikt wordt. Als lucht al warm is hoef je namelijk minder brandstof te gebruiken om deze op verbrandingstemperatuur te krijgen. Dan bespaar je dus op energie en op CO2-uitstoot. Maar je kan de warmte ook gebruiken om water te verhitten, dat je vervolgens in productieprocessen kan toepassen.’ Inmiddels heeft HeatMatrix buiten Nederland ook internationaal klandizie. ‘Bijvoorbeeld in Europese landen als Duitsland, Denemarken, Polen en Servië, maar ook verder weg, zoals in Pakistan en China. De potentiële besparing van het systeem is enorm, aldus de CEO. ‘Consultancybureau Berenschot heeft berekend dat het CO2-besparingspotentieel voor onze techniek tussen de 1 en 2 megaton is. Het Klimaatakkoord vraagt om 14 megaton besparing, dus wij geloven een heel belangrijke schakel in handen te hebben.’


Ondernemers overtuigen


Het bewezen succes van de polymere wisselaars wordt ondersteund met een goede businesscase. ‘De terugverdientijd voor onze wisselaars is tussen de drie en vijf jaar – in sommige gevallen tussen de vijf en tien. Het hangt af van welke brandstof jouw productieproces aandrijft. Bij duurdere brandstoffen zoals aardgas of biomassa is het al snel interessant om energie te besparen en loont de investering makkelijker. Kolen zijn heel goedkoop en leiden tot een langere terugverdientijd.’  Welke brandstof een bedrijf ook gebruikt, de gerealiseerde besparing is altijd groot, aldus Tielens. ‘Sommige grotere klanten van ons besparen wel een miljoen euro per jaar die ze anders aan brandstof hadden uitgegeven. Dat betekent dat hun productiekosten aanzienlijk lager zijn.’ Ondanks de duidelijke voordelen blijkt het nog best lastig ondernemers over te halen om te investeren in polymere warmtewisselaars. ‘Het installeren van deze wisselaars is een behoorlijk invasieve ingreep in je productieproces en vereist een flinke investering’, verklaart Tielens die uitdaging. Toch gelooft hij dat hij meer en meer bedrijven over de streep zal trekken. ‘Ik merk dat ondernemers steeds bewuster worden van de noodzaak van verduurzaming. Daarnaast is het een eenmalige investering en de substantiële energiebesparing maakt hun productieproces direct goedkoper. Bovendien zijn er nu subsidies als de VeKi en DEI+. Die maken het extra aantrekkelijk om te investeren in een innovatief product als dit. ’


Bewezen staat van dienst


‘Onze wisselaars gaan minimaal 12 jaar mee’, zegt Tielens. ‘Onze oudste installatie draait al 9 jaar zonder problemen. Dat die installatie het zo goed doet, is belangrijk, want we willen laten zien dat we ook op lange termijn een betrouwbaar product kunnen leveren.’ Kopers kijken daarnaar, weet hij. ‘Zij willen hun bedrijf snel duurzamer maken, zijn ook verplicht om maatregelen te nemen met een terugverdientijd korter dan 5 jaar en moeten hierover rapporteren aan de overheid. Dan helpt het te weten dat je maatregel niet na een hele korte tijd al strandt.’ Tielens hoopt dat steeds meer ondernemers zichzelf een langetermijnvisie aanmeten ten aanzien van energie-efficiëntie. ‘De Nederlandse overheid stelt zich in de energietransitie op als gidsland, als voortrekker. Onze industrie kan straks met minder fossiele brandstoffen en dus met lagere productiekosten toe dan de rest van Europa, wat betekent dat we internationaal onze concurrentiepositie vergroten. Dat is zeker ook voor energie-intensieve industrieën een interessant perspectief.’


Ken je deze subsidie?


Versnelde Klimaatinvestering Industrie (VeKI)
Deze unieke subsidie is speciaal bedoeld om de terugverdientijd van CO2-reducerende investeringen te verkorten. De Rijksoverheid heeft voor deze unieke subsidie 28 miljoen euro vrijgegeven.

Voorwaarden
Projecten moeten in elk geval draaien rond de thema’s ‘energie-efficiëntie’, ‘recycling’ of ‘hergebruik van afval’. Het moet gaan om investeringen in bewezen maatregelen, waarbij de terugverdientijd voor de investeringskosten langer dan vijf jaar is. En de toepassing van het project moet klaar zijn voor de markt. Dit betekent dat de toepassing tenminste drie keer bewezen moet zijn in vergelijkbare projecten in de Nederlandse industrie.

Wees er snel bij


Aanvragen voor VeKI kun je bij RVO.nl indienen tot en met 30 juni 2020 (uiterlijk 17.00 uur).

Ken je deze subsidie?


Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+): Circulaire Economie
Deze unieke regeling is speciaal bedoeld om het duurzame gebruik van grondstoffen te stimuleren. De Rijksoverheid heeft voor deze subsidie 44 miljoen euro vrijgegeven.

Voorwaarden


Projecten die in aanmerking komen voor deze regeling moeten hun einddatum op uiterlijk 31 december 2020 hebben. Deze projecten moeten inzetten op een hoogwaardiger of langer gebruik van grondstoffen. Bij die projecten moet sprake zijn van CO2-reductie. Denk bijvoorbeeld aan recycling en hergebruik van afval. Of het gebruik van biobased grondstoffen. DEI+: Circulaire Economie is onder andere bestemd voor de industrie, bedrijven in de energievoorziening, waterbedrijven en afvalbeheerders. Uw project komt hiervoor in aanmerking als u een nieuwe innovatieve techniek of een nieuw product wilt demonstreren. Voorstellen van het mkb zijn ook meer dan welkom.


Wees er snel bij


Aanvragen voor DEI+ Circulaire Economie kunt u nog indienen tot en met 22 september 2020 (uiterlijk 17.00 uur). Houd bij het aanvragen van de subsidie rekening met de omvang, looptijd en einddatum van uw project.

Ken je deze subsidie?


Missiegedreven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI)
Deze unieke regeling is speciaal bedoeld om integrale oplossingen te ondersteunen die bijdragen aan de klimaatdoelen. De Rijksoverheid heeft voor deze subsidie 65 miljoen euro vrijgegeven, waarvan 17 miljoen euro specifiek voor industriële oplossingen.

Voorwaarden


Projecten die in aanmerking komen voor de MOOI-regeling moeten een flinke financiële omvang hebben. De exacte grootte wordt nog bepaald. Daarnaast dient in het project duidelijk sprake te zijn van een integrale aanpak. Daarom moeten meerdere bedrijven uit de innovatieketen aangesloten zijn bij het project. Dit zijn bij voorkeur organisaties vanuit verschillende disciplines en consortia. Ook is het belangrijk dat aanvragers heldere mijlpalen in hun plan opstellen. Deze moeten SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden) zijn, zodat de voortgang goed gevolgd kan worden.

Lees meer


Bovenstaande en andere voorwaarden worden definitief bekendgemaakt bij de officiële publicatie van de MOOI-regeling in de Staatscourant. De publicatie staat gepland voor midden januari 2020. Dan volgt ook meer informatie over MOOI-regeling in de financieringswijzer van RVO.nl.