Kennis en onderhoud van stoomslangen verhoogt veiligheid en rendement
Heproflex: Premium Hose Solutions
Stoom is een kritisch medium in de voedingsmiddelen-, farmaceutische, algemene en petrochemische industrie. Het gebruiken van de juiste slang en koppeling voor de toepassing is van groot belang om veilig met stoom te kunnen werken. Net als materiaalkennis en het herkennen van slijtage en veroudering. Waar moet u precies op letten?
Wetten en richtlijnen
De eerste stap om veilig met stoomslangen te werken is controleren of de nieuwe of bestaande slangen voldoen aan de wettelijke richtlijnen en certificeringen volgens EN ISO6134-2017. Deze norm heeft niet alleen betrekking op het product zelf, maar ook op de wettelijk verplichte slangconditiecontrole. De NPR5527 (Nederlandse Praktijk Richtlijn voor controle, inspectie en keuring van industriële slangassemblage in de gebruiksfase) biedt richtlijnen bij de jaarlijkse testen. Een specialist let niet alleen op conditie, maar kijkt ook naar druk en temperatuur van het systeem waarop de slang is aangesloten.
Stoom in verschillende fasen
Daarnaast is het belangrijk om te onderscheiden wat de toestand van het medium is. Met andere woorden, of de stoom nat of droog is. Tijdens de overgang van water naar stoom bestaan er 3 fasen: heet water, verzadigde stoom en oververhitte stoom. In de eerste stoomfase bestaat de stoom uit damp met niet-verdampte waterdeeltjes. Dit noemen we ‘natte stoom’. Bij gebruik in deze fase blijft de slang inwendig vochtig waardoor de slang als het ware gesmeerd wordt. De stoomfasen zijn druk/temperatuur afhankelijk. Bij verhoging van temperatuur bij gelijkblijvende druk gaat stoom over naar ‘droge stoom’. Droge stoom zal de levensduur van de slang aanzienlijk beïnvloeden. Drukverlagingen, na bijvoorbeeld reducties, geven bij gelijkblijvende temperatuur al een faseovergang van ‘nat’ naar ‘droog’. Op de plaats na de reductie zal de veroudering aanzienlijk sneller gaan. Veroudering ontstaat onder andere door de uittreding van weekmakers, waardoor de slang stugger wordt en eerder scheurt.
Verschillende vormen van slijtage
Het is van belang om tekenen van verschillende vormen van slijtage op tijd te herkennen en indien mogelijk te voorkomen. De eerste tekenen van slijtage kunnen zich aan de buitenzijde van de slang manifesteren in de vorm van onder andere barsten, scheuren en knikken. Mocht dit het geval zijn dan is het belangrijk de slang direct uit gebruik te nemen en te laten controleren door een specialist. Deze kenmerken kunnen er namelijk op wijzen dat ook de inlagen van de slang zijn beschadigd of versleten. Wat zijn de oorzaken van die slijtage? Er is mogelijk sprake van mechanische beschadigingen door het verplaatsen van slangen, gebrek aan voldoende ondersteuning wanneer aansluitingen niet onder de juiste hoek geplaatst zijn of contact met scherpe randen. Zelfs een goede kwaliteitsslang wordt beïnvloed door externe factoren zoals zonlicht, temperatuurschommelingen, zout water, chemische damp, zand, stof, olie en vuil. Wanneer de buitenmantel in contact komt met olie, dient hiermee bij de keuze van de compound rekening gehouden te worden. Ook deze milieufactoren dienen zorgvuldig te worden overwogen bij de keuze van een stoomslang. Uiteraard speelt de kennis en ervaring van de slangenleverancier hierin een cruciale rol.
Onderhoud en popcorning
Ook is het belangrijk om de slang goed te onderhouden. De levensduur van stoomslangen wordt namelijk sterk verkort wanneer na gebruik condenswater in de slang achterblijft. Dit kan worden voorkomen doormiddel van het droogblazen na gebruik. Te vaak wordt dit belangrijke onderhoudsaspect over het hoofd gezien, met nadelige gevolgen. Condenswater of damp dringt namelijk in de poriën van de binnenwand van de slang. Wanneer deze vervolgens snel weer in gebruik wordt genomen, zetten de waterdeeltjes uit en ontstaan er luchtbellen in de binnenwand. Door deze toename in volume wordt het rubber met kracht ontzet uit de binnenwand. De binnenkant van de slang vertoont dan ongelijkmatigheden die qua uiterlijk wat van popcorn weghebben. De inlagen kunnen hierdoor de werkdruk niet meer aan waardoor de slang kan barsten. Of de klemverbinding heeft geen grip meer op de koppeling waardoor de verbinding kan losschieten. Het popcorneffect is van buitenaf niet zichtbaar. Door toepassing van de juiste compound en productiemethoden kan een hogere weerstand geboden worden tegen dit fenomeen. De binnenwand van de meeste slangen is daarnaast poreus, waardoor stoom ook in contact komt met de stalen inlagen. Hierdoor ontstaat corrosie, waardoor de slang verzwakt en kan barsten. Roestende inlagen kunnen worden voorkomen door slangen te gebruiken met verzinkt stalen inlagen. Veiligheid en levensduur van de slang wordt daarmee sterk verlengd.
Juiste installatie en gebruik van stoomkoppelingen
Voor een veilig gebruik is ook correcte montage erg belangrijk. Vaak worden slangen niet volgens de richtlijnen gemonteerd en wordt onvoldoende rekening gehouden met de juiste koppelingen en verstevigingsspiralen bij montage op eventuele haspels. Om de kans op knikken te verminderen zijn verticaal georiënteerde afzetpunten met de opening naar beneden of onder 45 graden ideaal om de druk op de slang te verminderen. Het gebruik van rubberen stoomslangen biedt voordelen. Ze zijn minder knikgevoelig, hebben een chemisch bestendige buitenwand en zijn minder kwetsbaar voor beschadigingen van buitenaf. Gebruik bij stoomslangen altijd de hiervoor bedoelde stoomkoppelingen en stoomklemschalen. Stoomkoppelingen moeten voldoen aan de norm EN ISO 14423 en hebben een speciale, lange gekartelde slangpilaar die voorzien is van een veiligheidskraag. Klemschaalkoppelingen met schroefdraad of flenzen zijn ontworpen voor de montage op rubberen stoomslangen. De slangverbinding is gegarandeerd voor de maximale werkdruk van 160 bar bij 20°C of 18 bar bij 210°C. Deze verbindingsmethode, waarbij de juiste slangpilaar in combinatie met de juiste klemschaal wordt gebruikt, waarborgt bij een slang van hoge kwaliteit een lekvrije en veilige klemverbinding. Ook na intensief gebruik. 
Stoomslangen in farmacie
Stoom is een medium met veel toepassingen in de farmaceutische industrie, bijvoorbeeld bij sterilisatie van tanks en leidingsystemen (ook wel SIP - steam in place - genoemd). De rubberslangen die in de algemene industrie worden ingezet zijn vanwege de toegepaste ‘compounds’ (mengsels) niet geschikt voor toepassing in de farmaceutische industrie. De keuze valt in de meeste gevallen op PTFE-slangen met roestvaststalen omvlechting en rubberen buitenmantel. In bepaalde toepassingen kan een statische lading van de PTFE-slang een doorslag veroorzaken naar de roestvaststalen omvlechting, met als gevolg het ontstaan van een minuscuul klein gaatje. Om deze problemen te voorkomen kan beter gekozen worden voor een PTFE-slang die conductief (geleidbaar) is. Deze PTFE-slangen zijn zwart door de toevoeging van koolstof. Dit materiaal is standaard verkrijgbaar met de USP Class VI certificering.
Waarom Heproflex?
Heproflex BV is de businessunit binnen Heleon Group die zich focust op advies en levering van kwalitatief hoogwaardige slangen. Als leverancier bezitten wij veel knowhow op gebied van materiaaleigenschappen, productietechnieken en productietechnische mogelijkheden. Tevens zijn we gespecialiseerd in het ontwikkelen van speciale producten, die voor onder andere machinebouw, petrochemie, offshore, vliegtuigindustrie en algehele industrie inzetbaar zijn. De slangen worden in de eigen werkplaats voorzien van eindkoppelingen, lasergravering en vervolgens afgeperst en geleverd met testcertificaten. Ook op het gebied van slangen voor stoomtoepassingen kunnen wij goed adviseren. De fabrikanten die we o.a. voeren zijn: Continental voor de industriële rubberen stoomslangen en Aflex voor de farmaceutische PTFE stoomslangen. Met de mogelijkheden voor inspectie en afpersen op locatie met onze gekalibreerde afpersunit, inclusief mogelijke inwendige inspectie met endoscoop, bieden wij optimale zekerheid.
www.heproflex.nl
www.heleon-group.com