Snel en efficiënt reinigen van leidingsystemen

De ontoegankelijkheid van leidingsystemen van grotere lengte en een complexe lay-out maakt het reinigen ervan - noodzakelijk om storingsvrij te functioneren of uit een oogpunt van hygiëne - er niet eenvoudiger op. Een nieuw systeem op basis van reinigingsprojectielen die door het gehele leidingensysteem worden geschoten, biedt een snelle, effectieve en betaalbare oplossing. Met een grote diversiteit aan componenten kan voor ieder reinigingsprobleem een specifieke oplossing worden gecreëerd.

Hans Koopmans

Vuil in bijvoorbeeld roestvaststalen leidingen in de voedselen drankverwerkende industrie, de (petro-)chemie, de verfindustrie e.d., moet als het even kan vermeden worden. Vooral kleine vuildeeltjes kunnen voor overlast zorgen: de installatie functioneert verre van optimaal of er treedt storing op. Na een stagnatie van enkele uren en een dure reparatie kan het werk worden voortgezet, tot zich opnieuw een storing aandient. Een onbevredigende gang van zaken. Vaak moet ook uit een oogpunt van hygiëne vuilafzetting absoluut worden vermeden. Een ware strijd is aangegaan om vervuiling met technologische middelen zoals filters te bestrijden. Traditionele methoden voor het reinigen van leidingsystemen zijn:

het doorhalen van de leiding met katoen;
schoonblazen met perslucht;
(herhaald) spoelen met een reinigingsmiddel;
(herhaald) spoelen met oplosmiddelen en andere chemicaliën.

Deze methoden zijn slechts gedeeltelijk effectief, vaak tijdrovend en duur. Meestal moeten de systeemcomponenten of de slangen worden gedemonteerd, wat extra arbeidskosten met zich meebrengt. Het gebruik van chemicaliën heeft weer arbo-technische nadelen; veel van dergelijke middelen die in het verleden vaak werden toegepast, zijn inmiddels om gezondheidsredenen uitgebannen. De tijden kostenfactor zijn vaak reden het preventief onderhoud over te slaan of te reduceren, met als gevolg onherstelbare defecten aan het systeem en dus noodzaak tot vervanging van componenten. En dat terwijl veel defecten in leidingsystemen kunnen worden voorkomen door bij de installatie schone slang- en leidingsamenstellingen toe te passen. De Amerikaanse fabrikant UltraClean (New Jersey) heeft een systeem ontwikkeld, waarbij slangen en starre leidingen met reinigingsprojectielen effectief, snel en goedkoop worden gereinigd. Deze projectielen worden afgeschoten vanuit een lanceerpistool (‘launcher’) en bewegen net als de capsule van een buizenpostsysteem door het gehele leidingstelsel, inclusief koppelingen en gebogen delen. De pistolen (afb. 1) worden aangesloten op een persluchtnetwerk of een compressor. De fabrikant heeft een vijftal pneumatische lanceerpistolen ontwikkeld, variërend van de eenvoudige economy-uitvoering tot het geavanceerde topsysteem dat voldoet aan de hoogste reinigingseisen die in de OEMproductie gesteld worden. Binnen dit programma zijn er enkele handbediende en enkele vast te monteren uitvoeringen beschikbaar. De draagbare apparatuur leent zich vanwege het geringe gewicht en de compacte vormgeving met name voor reinigingswerkzaamheden op locatie.

Projectielen

Voor een luchtdichte verbinding met buis, slang of pijp zorgen mondstukken die in vele standaardtypen verkrijgbaar zijn (afb. 2). Ze worden aan de ene zijde (met de grote buitendiameter) verbonden met het lanceerpistool en met de andere zijde aan het te reinigen onderdeel, bijvoorbeeld een lange vloeistoftransportleiding. De gladde, aërodynamisch gevormde binnenkant vergemakkelijkt het lanceren van (samendrukbare) projectielen (afb. 3). Deze laatste hebben een buitendiameter die 20 tot 30% groter is dan de binnendiameter van de slang, buis of pijp. Na met perslucht te zijn afgeschoten ‘stroopt’ het projectiel het vuil in enkele seconden van de binnenzijde af door tegen de wand aan te drukken. Het projectiel duwt het vuil vervolgens in zijn weg door het leidingstelsel voor zich uit (afb. 4). Er zijn drie typen projectielen ontwikkeld voor normale, zware en extreme vervuiling (inclusief roest, aanslag). Binnen deze soorten zijn verschillende afmetingen verkrijgbaar, waarbij de diameters variëren van 2 tot 150 mm. Een te groot projectiel zal het mondstuk niet verlaten, is het te klein dan is de reiniging niet effectief. Het leveringsprogramma wordt gecompleteerd met diverse accessoires, waaronder een projectiel-opvangapparaat, dat de afgeschoten en vervuilde projectielen verzamelt (afb. 5).

Breed inzetbaar

De UltraClean-systemen kunnen worden aangeschaft in de vorm van ‘kits’, dat wil zeggen een in een koffer verpakt lanceerpistool met een aantal mondstukken, een snelkoppeling (voor de mondstukken), projectielen en eventueel een opvangapparaat (afb. 6). Ook vele andere combinaties zijn mogelijk, eventueel met klantspecifiek aangemaakte producten. De prijzen van deze samenstellingen lopen vanaf circa € 300,-. Het innovatieve systeem is breed inzetbaar. Enkele voorbeelden:

warmtewisselaars en condensors: eliminatie van de vervuiling die de warmte-overdracht vermindert;
voedsel- en drankverwerkende industrie: grondige reiniging van roestvaststalen leidingen;
hydraulische installaties in uiteenlopende sectoren: verwijdering vuil en deeltjes die tot storingen kunnen leiden;
airconditioning en koeling: eliminatie van zeer kleine deeltjes in koperen buizen en koelleidingen die de prestaties van het systeem ondermijnen;
olie-, gas- en chemische processen: efficiënte reiniging van pijpleidingen in het kader van service en onderhoud;
automobielindustrie: brandstof- en remleidingen, voorafgaand aan assemblage en service van onderdelen;
farmaceutische industrie;
verf- en lakindustrie enz.

Ook in de voedsel- en drankindustrie, bij het schoonmaken van geweren, in pneumatische toepassingen en bij stoomketels - om nog maar enkele willekeurige voorbeelden te noemen - kan het reinigingssysteem goede diensten bewijzen.

Voorbeeld reiniging: hydraulieksystemen

Het Ultraclean-systeem wordt veel toegepast voor de reiniging van hydraulische systemen. Grootscheeps industrieel onderzoek gesubsidieerd door het Departement van Handel en Industrie in het Verenigd Koninkrijk heeft aangetoond dat 70 tot 80 procent van de fouten die in dergelijke systemen optreden worden veroorzaakt door vervuiling van de olie. Daardoor kunnen zelfs de best ontworpen hydraulieksystemen uitvallen. De meeste component- en systeemstoringen zijn terug te voeren op vaste vuildeeltjes die in grootte uiteenlopen van 5 tot 20 ?m. Het grootste probleem bij olievervuiling is dat deze de energieoverdracht ontregelt, met alle gevolgen van dien voor het juist functioneren van het systeem. Ook wanneer bij de vervaardiging de nodige zorgvuldigheid is betracht, bleken sommige hydraulische slangen, buizen en pijpen over een lengte van 1 meter deeltjes te bevatten met een afmeting van 40 tot 1200 ?m en een gewicht van 30-50 milligram, als direct gevolg van de toegepaste productie- en koppelingsmethoden. De vervuiling is afkomstig van achterblijvende olie en vet en van metaal- en rubberdeeltjes. Momenteel is er nog geen chemische toevoeging die ofwel het vuil buitenhoudt, of vuil verwijdert uit hydraulische vloeistof. Het weren van vuil is het doel van een goede onderhoudspraktijk.