Sneller inspecteren met minder straling en gelijktijdige controles

Nieuwe inspectietechnieken laten proces gewoon doorgaan

Bij het controleren van nieuwe producten steekt het minder nauw, maar het doorlichten van bestaande productie-installaties moet het liefst snel gebeuren. Dan wordt het proces zo veel mogelijk ongemoeid gelaten en zijn er weinig productieverliezen. Applus RTD voert op niet-destructieve manieren inspecties uit en werkt aan steeds snellere technieken.

Hans Harlé

"Wij doen technische inspecties door middel van niet-destructief onderzoek ofwel NDO. De objecten die we inspecteren blijven dus onbeschadigd en intact", aldus Peter Wennekes van Applus RTD. "Voor een deel bestaan onze activiteiten uit het toetsen zelf: het feitelijke inspectiewerk met röntgenfoto's, ultrageluid, wervelstroom en meer technieken. Het andere deel bestaat uit advies en begeleiding, en neemt nogal in omvang toe. We adviseren onze klanten wat de beste methode is om te inspecteren of een bepaald product aan een gegeven specificatie voldoet. Dat gebeurt vaak in een procedure voor accreditatie of goedkeuring, en wij begeleiden dan dat hele traject. De accreditatie zelf doen we niet; wij bieden de ondersteuning om die tot stand te brengen."

De onderzochte objecten variëren sterk. "Dat gaat van schilderijen of fietsen tot onderdelen en samenstellingen voor onderzeeërs, nucleaire centrales en offshore platforms. Het kan echt van alles zijn: waterleidingen, koelinstallaties, vliegtuigonderdelen, reactorvaten, afsluiters, noem maar op. Enerzijds zijn het nieuwe producten, die we na de productie en meestal ook tussentijds inspecteren. Anderzijds doen we zogeheten integrity-onderzoek, waarbij we inspecteren of een bestaande installatie of constructie nog aan de eisen voldoet. Op basis van deze onderzoeken worden beslissingen genomen over onderhoud, renovatie en nieuwbouw. Zulke inspecties zijn vaak periodiek, bijvoorbeeld eens per 1, 2, of 6 jaar, al naargelang dat voorgeschreven is. We werken onder meer voor de sectoren chemie, petrochemie, energie, offshore en voedingsmiddelen. De materialen die we inspecteren zijn divers, maar roestvast staal komen we heel regelmatig tegen."

RTD werd in 1937 opgericht; de afkorting staat voor RöntgenTechnische Dienst. Later werd het bedrijf overgenomen door het Britse Lloyd's Register, en sinds een aantal jaren behoort het tot de Spaanse organisatie Applus+. "Applus+ deed zelf al inspecties", licht Peter Wennekes toe. "Maar op andere gebieden; ze zijn met name sterk in autotechnische inspecties. Ons algemene hoofdkantoor staat in Capelle aan den IJssel, en de hoofdvestiging voor Nederland in Rotterdam. In Nederland hebben we 16 vestigingen en ook in 30 andere landen zijn we gevestigd, onder meer in Europa, Noord- Amerika en Australië. We hebben bij elkaar ongeveer 3000 mensen in dienst."

Doelgroepen

De inspectiemethodes worden aangepast per land, omdat de eisen kunnen verschillen. "Wel zijn we momenteel wereldwijd aan het bekijken welke aanpak in de praktijk het beste werkt voor verschillende doelgroepen, zoals energie, plant integrity of offshore. Soms worden dingen vooral uit gewoonte gedaan, terwijl ze dat ergens anders misschien slimmer en efficiënter aanpakken. Onze klanten variëren van kleine specialistische leveranciers tot multinationals. Voorafgaand aan een inspectie bekijken we zorgvuldig wat er precies moet gebeuren en vragen we nog ontbrekende informatie op. Welke specificaties gaan we toetsen en volgens welke procedures? Moet een deel van de producten onderzocht worden of alles? Ook de branche is belangrijk; het kan heel wat verschillen of het gaat om de offshore- of de nucleaire of de energiesector."
Van oudsher gaan inspecteurs met hun apparatuur naar het product toe, maar een duidelijke trend is het omgekeerde: "Kleinere componenten inspecteren we steeds meer in onze vaste servicecentra in plaats van ter plaatse bij de klant. We besparen daarmee reistijd en nacht- en weekendwerk, wat voor beide partijen goedkoper is. Verder hoeven we dan bij de klant geen testapparatuur in en uit te laden en de omgeving aan te passen. De klant stuurt zijn producten op, en wij inspecteren ze in ons servicecenter. Onder gecontroleerde omstandigheden, in speciaal gebouwde ruimtes die aan alle eisen voldoen en waar de apparatuur al staat. Voor kleinere componenten als appendages werkt dat heel efficiënt, maar we hebben al complete skids met meet- en regelstations binnengekregen waarvoor het ook voordeliger en handiger was. In Nederland hebben we inmiddels 10 van zulke servicecentra, en ook in het buitenland neemt hun aantal toe."

Twee inspecteurs onderzoeken een installatie met behulp van wervelstroomtechniek.

Onrechtmatigheden

"Nieuwe producten inspecteren we puur op basis van codes en specificaties. Wij toetsen volgens voorgeschreven procedures of iets voldoet aan de specificaties die onze opdrachtgever of zijn afnemer stelt. Die specificaties komen uit wetten, normen, regels en onderlinge afspraken, en hebben meestal te maken met veiligheid, milieu, kwaliteit of verzekeringskwesties. We onderzoeken bijvoorbeeld vaak de kwaliteit van lasnaden, vooral die van pijpleidingen. Wat daar eventueel aan onrechtmatigheden in mag zitten, staat nauwkeurig omschreven. Bij bestaande installaties kijken we vooral naar de oppervlaktegesteldheid en controleren we op aspecten als wanddikte, corrosievorming, erosie, scheurvorming en aantastingen van binnen of van buitenaf. Veel van deze onderzoeken zijn periodiek, maar we inspecteren ook na incidenten. Als er bijvoorbeeld op een onverwachte plaats een lekkage is ontstaan, dan wil je weten hoe het met de rest van de installatie gesteld is en laat je dat onderzoeken. Dat kan met allerlei methoden, onder meer door heliumgas te injecteren om ook heel kleine defecten te detecteren. Gaandeweg een inspectietraject veranderen we soms van aanpak op basis van wat we tot dan toe zijn tegengekomen. Zo kun je zelfs als alles van roestvast staal is nog flinke aantastingen krijgen als er door de pijpleidingen iets anders gestroomd heeft dan waarvoor ze ontworpen zijn. We gaan dan over op een methode die het beste resultaat geeft bij de gevonden aantastingen."

Van de onderzoekstechnieken die Applus RTD hanteert, zijn radiografie en ultrasoon geluid de meest gebruikte. Bij radiografie worden röntgenfoto's van het te inspecteren object gemaakt, op een vergelijkbare manier als in een ziekenhuis gebeurt. De elektromagnetische röntgenstraling heeft een kortere golflengte dan zichtbaar licht. De straling wordt door het object gestuurd en dringt daarbij in verschillende gradaties door lichte en zwaardere materialen heen. Tijdens radiografisch onderzoek moet de stralingsbelasting ter plaatse binnen de vastgestelde normen blijven, en wordt dus met een afscherming gewerkt. De inspecteurs brengen een röntgenfilm aan op het object en blijven ook achter die afscherming als een foto gemaakt wordt. Bij ultrasoon onderzoek worden ultrasone geluidsgolven door het materiaal gestuurd. Het geluid heeft een frequentie boven de 20 kHz en is voor mensen dus niet meer hoorbaar. Luchtspleten (zoals scheurtjes) en insluitsels in het materiaal beïnvloeden de voortplantingssnelheid door het materiaal en veroorzaken reflecties.

"Bij integrity-inspecties is onze keuze van de gebruikte techniek gebaseerd op wat we vooraf verwachten te vinden", legt Peter Wennekes uit. "Elke methode brengt specifieke dingen aan het licht. De keuze kun je gaandeweg het onderzoek aanpassen als daar aanleiding toe is. Voor pijpleidingen gebruiken we zowel radiografie als ultrasoon geluid. Gaat het echt om grote en zware leidingen, dan wordt het vooral ultrasoon. Wervelstroomtechniek zetten we het meest in voor roestvaststalen delen, tankbodems en tankwanden."

Peter Wennekes van Applus RTD

Gekwalificeerd

Een onderzoek wordt meestal door twee inspecteurs uitgevoerd. De ene volgt tijdens het onderzoek de data die in de computer binnenkomen; de andere hanteert de apparatuur op en om het inspectieobject. "Wij gebruiken industriële versies van laptopcomputers; de standaardversies voor kantoorgebruik zijn niet op onze werkomgeving berekend. Onze inspecteurs zijn opgeleid op HBO- en MBO-niveau. Ze zijn niet alleen gekwalificeerd in hun vak, maar ook op veiligheidsgebied. Anders mag je niet zomaar een plant op, en al zeker geen offshore platform. Daarvoor moet je zelfs een helikoptercrashtraining gehad hebben."

Inspectie van tanks

Bestaande installaties worden meestal on-stream geïnspecteerd, wat inhoudt dat het proces gewoon doorgaat. "Een installatie in de procestechniek zet je niet zomaar even stil", weet Peter Wennekes. "Dat gebeurt zo weinig en zo kort mogelijk omdat er veel bij komt kijken en kostbare productietijd verloren gaat. Onze klanten vragen ons dan ook steeds meer om on-stream te inspecteren, en wij voeren de gangbare methodes zodanig uit dat we daaraan kunnen voldoen. In onze ontwikkelingscentra in Nederland, de Verenigde Staten en Australië werken we constant aan betere en efficiëntere inspectietechnieken. Storende ruis en bijgeluiden kunnen we steeds beter uit de data filteren, en in de radiografie nemen digitale opnamen meer en meer de plaats in van films. Bij toepassing van digitale radiografie is de straling tot 10% te reduceren, dus je kunt volstaan met kleinere bronnen en kortere stralingstijden en je hoeft minder afscherming te plaatsen. Bovendien is, net als bij digitale fotografie, meteen het resultaat te zien en de opname opnieuw te doen. Je kunt ter plaatse de test snel afwerken en hoeft niet te wachten op films die ontwikkeld moeten worden. Een andere recente techniek is dat we diverse ultrasone methodes gelijktijdig kunnen toepassen. Door op hetzelfde moment verschillende specifieke technieken te combineren, krijgen we in één keer een veel breder beeld van hoe de situatie is. Het is iets duurder, maar bespaart veel tijd. Deze technieken zijn zo snel, dat het automatisch lassen van een lange pijpleiding op de voet te volgen is. Eventuele fouten zijn dan meteen te corrigeren, omdat je kort achter het proces zit. Verder ontwikkelen en maken we onze eigen hulpmiddelen voor het werken op locatie, zoals een constructie waarmee onze inspecteurs langs jackets van boorplatforms omlaag kunnen werken. Onze testapparatuur wordt door toeleveranciers gemaakt op onze specificatie en meestal door onszelf geassembleerd. Specifieke apparatuur voor een bepaalde toepassing stemmen we uiteraard nauwlettend af op de vraag van de betreffende klant. Wat de klant wil, blijft altijd het uitgangspunt van waaruit we werken."